فصل نامه نوعی نگاه شماره ۱۹۴، آوریل – مه ۲۰۲۴ با عنوان « مهاجرت: وهم ها، رودررویی ها، استفاده های ابزاری » تحت نظر Benoît Bréville و Grégory Rzepski منتشر شد.

جابجایی بزرگ

۲۲ ژانویه، صدها هزار تن علیه حزب «آلترناتیو برای آلمان» (AfD) راهپیمایی کردند. در خیابان های برلن و کلن، پس از افشاگری یک تارنمای تفحصی درباره جزییات گردهمایی محرمانه و توافق حزب های راست افراطی و جنبش نئونازی، تظاهرکنندگان ابراز انزجار می کردند. آیا دستور کار این گردهمایی، توافق انجام شده در ماه نوامبر ۲۰۲۳ در پوتسدام بود ؟ اخراج گسترده خارجی های آلمان یا کسانی که تبار خارجی داشتند، که تعداد آنها در مجموع به ۲ میلیون تن می رسید. پس از آن حزب AfD اعلام کرد که این برنامه که توسط یک فرد اتریشی تدارک دیده شده را تأیید نمی کند، بدون آن که اصل «بازگرداندن» خارجی ها را رد کند.

بخش اول: در پیش گرفتن راه

«سیل غرق کننده مهاجرت» ، «هجوم به سوی اروپا»، «جابجائی بزرگ». شبحی غرب را فراگرفته است. یورش و افزایش جمعیتی که به دنبال کمک هزینه خانواده یا مسکن اجتماعی هستند. اما مهاجران چه کسانی هستند ؟ کجا می روند، برای فرار از چه چیزی ؟ و چرا این همه خطر می کنند ؟ در فرانسه یا ایتالیا، ایالات متحده یا استرالیا، رهبران از این سؤالات و همچنین مسئولیت های خود در بدتر شدن شرایط زندگی در جنوب یا غارت مغزها طفره می روند.

عبور به هر قیمت از مدیترانه

سرنوشت مهاجران غیرقانونی گویای بی قانونی های داخلی الجزایر است. همان یأس و ناامیدی اجتماعی « حائطی» (حائط در عربی به معنی دیوار است) های جوان و کمتر جوان بیکاری را بیان می کند که در سال های دهه ۱۹۸۰، روز را با تکیه دادن به دیوار سپری می کردند یا هزاران تن افراد دیگری که در سال های آغاز دهه ۱۹۹۰ به «جبهه اسلامی نجات» پیوستند. اما سرخوردگی های امروز، آنها را به این وامی دارد تا زندگی خود را به خطر اندازند تا از شر انسدادی که گرفتار آن شده اند بگریزند.

مهاجرت، مجادله اي تحريف شده

جمعيت اروپا در حال ايستائي و پيرشدن است، درحالي که در سوي ديگر مديترانه رشد و جوان تر شدن جمعيت را شاهد هستيم. بر مبناي اين داده ها برخي چنين نتيجه گيري مي کنند که انفجار موج مهاجرت غير قابل اجتناب خواهد بود. بنابراين مي بايد يا دور خويش حصار کشيد يا مرزها را باز گذاشت. آيا چنين تحليلي بصورتي عبث تقدير گرا نيست ؟

وضعیت اقلیمی: عامل تشدید کننده

فاجعه های اقلیمی تاکنون هم باعث جابجایی مردم، به ویژه در داخل کشورها شده است. با افزایش گرمایش زمین، در دهه های آینده این جابجایی ها گسترده تر می شود. اما، در پس پیشگویی های هشدار دهنده و تهدیدهایی درمورد غرق شدن «شمال» در زیر فشار مهاجران آمده از «جنوب»، امروز هیچ کس نمی تواند پیش بینی کند که ابعاد آن چه خواهد بود.

لوزاکا، مرکز مهاجرت آفریقا

زامبیا در قلب جریان مهاجرت به سوی آفریقای جنوبی ، دومین مسیر پر ازدحام این قاره پس از اروپا است. مهاجرین برای فرار از جنگ ، درگیری یا فقر تمام خطرات را به جان می خرند. تحت فشار بین المللی و اروپا ، لوزاکا تلاش می کند در حین مبارزه قاچاق انسان ، جریان های ثابت مهاجرت را سازماندهی کند.

مهاجران، عبوردهندگان یا قاچاقچی ها

۴ هزار یورو برای عبور از دریای مانش در یک کامیون بدون اطلاع راننده و بیش از ۱۲ هزار یورو به صورت وی آی پی (VIP). رقابت بین شبکه های قاچاق انسان، که بر اثر وجود شکاف بین سیاست های پذیرش مهاجر و واقعیت جریان مهاجرت تغذیه می شود، در بازار پرسود رفتن به انگلستان بی وقفه افزایش می یابد.

بخش دوم: دنیائی سنگر گرفته در پشت دیوارها

از یک سو حرکت آزاد کالا و سرمایه، از سوی دیگر، موانع هرچه بیشتر بر سر راه جریان های مهاجرتی. در مرزها، دیوارهای غیر قابل گذر سربر می آورند. در کانال مانش یا دریای مدیترانه، قایق ها سرنگون و مسافران آنها غرق می شوند. شبکه های قاچاق جنایتکار از این امر منتفع می گردند. تقریباً در همه جا، توقیف و حبس تدارک دیده می شود ، با حذف طرح مسئله همچون موضوعی دیپلماتیک، تعریف حقوق خارجی ها تبدیل به ابزاری برای بی ثبات کردن موقعیت آنها می شود. با همه این مشکلات آنها هنوز می آیند و ادامه خواهند داد.

نیکوکارها و خشونت گرها در دروازه های صحرا

سازمان بین المللی مهاجرت از ۶۸۶ مرگ و ناپدیدشدگی در مرزهای بین ایالات متحده و مکزیک در سال ۲۰۲۲ خبر داده که آن را مرگبارترین راه زمینی در دنیا برای مهاجران می کند. اما، این امر باعث انصراف کسانی که قصد مهاجرت دارند نمی شود. ۲۵۰ هزار تنی که فقط در ماه دسامبر ۲۰۲۳ بخت خود را برای ورود به تگزاس، نیومکزیک، آریزونا و کالیفرنیا آزموده و یک رکورد بجا گذاشته اند.

دو چهره از مرز

بحران ها می گذرند، اما یک واقعیت همچنان ماندگار باقی می ماند: اصل گرایش اروپا به تجارت آزاد، همچنان به نابودی مشاغل صنعتی در فرانسه دامن می زند. در حالی که دولت ها مراقبت های خود از مرزها برای سد کردن موج مهاجرت را تشدید می کنند، آنچه ضرورت فوری به شمار می رود، مبارزه با دامپینگ اجتماعی ( کاهش بهای کالا از طریق کاهش دستمزدها م) به کمک باز گرداندن تعرفه های گمرکی است که از اواخر دهه ی ۱۹۸۰ شدیدآ کاهش یافته است.

در دوزخ بیالوویِتزا

جنگل واقع در مرز لهستان – بلاروس، بدون دستخوردگی از آخرین دوران یخبندان، پناهگاه بسیاری از انواع جانوران و ثبت شده در «نهاد آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد» (Unesco)، به صورت صحنه شکار بیرحمانه مهاجران توسط دولت لهستان درآمده است.

وقتي که استراليا پناهندگان‌اش را صادر مي‌کند

از سال ٢٠١٢، استراليا بخشي از ساماندهي پناهجويان‌اش را حواله به کشورهاي ثالث مي‌دهد. اين سياست، به همان اندازه که مدافعين حقوق بشر را به خاطر پايين آوردن قدر و ارزش پناهندگان تا حد يک ارز مبادله‌اي پيش پا افتاده خشمگين کرده، براي دولت‌هاي اروپايي الهام‌بخش بوده است.

کارخانه ساخت عناصر نامطلوب

امروز دنيا ٦٥ ميليون پناهنده و آواره دارد. در نبود سياست پذيرش، شمار زيادي از پناهجويان ناگزير از زندگي در اردوگاه هايي هستند که نوعي زندان در فضاي باز است و ساکنان آن از حقوق اساسي خود محرومند. اين اردوگاه ها که مدت ها محدود به کشورهاي «جنوب» بود، اکنون چند سالي است که در اروپا رشدي قارچ وار يافته و به صدها مرکز اداري نگهداري که پيشتر مهاجران غيرقانوني در آنها به سر مي بردند ، اضافه مي شود. تعدد و طولاني بودن مدت اقامت در اين مراکز – مدت متوسط اقامت در يک مرکز «کميسارياي عالي پناهندگان» ١٧ سال است -، موجب شده که اردوگاه ها تبديل به بازار [آشفته]اي شوند که در آنها سازمان هاي غير دولتي و چند مليتي با خشونت به نزاع مشغولند .

خارجی های خوب و غیرقانونی های بد

در سال ۱۹۷۴، فرانسه مانند بیشتر دولت های اروپایی تصمیم گرفت جلوی مهاجرت برای کار را بگیرد. برای جلوگیری از جریان مهاجرت که هدف اصلی مقامات دولتی بود، ساز و کاری به وجود آمد که چند دهه بعد، اثرات آن بسیار بیشتر از هدف های اولیه شد.

پناهندگان، سوداگري پرسود

فاجعه هاي انساني براي همه فاجعه نيست. دفاتر نظارت و حسابرسي بر وضعيت اردوگاه ، فروشندگان کارت پرداخت يا غول مبلمان به محض آن که يک اردوگاه گشوده مي شود، براي سود بردن از «صنعت کمک»، که حجم گردش مالي آن ٢٥ ميليارد دلار درسال است به سوي آن مي شتابند.

بخش سوم: آزمون واقعیت

مهاجران خوب هم وجود دارند. کسانی که دست از پا خطا نمی کنند و بیش از همه کار می کنند: دیروز در آمریکای لاتین تاجران کشورهای شامات، امروز در توسکانی کارگران نساجی چینی. اما سایر مهاجران مشکل ایجاد می کنند: کسانی که نمی خواهند خود را با آداب و رسوم محلی تطبیق دهند، و جذب کردنشان ممکن نیست زیرا بسیار متفاوت هستند. تاریخ این تمایز ساختگی بین دو نوع مهاجر را رد می کند. نگرشی که بر اساس نژادپرستی و ناآگاهی از دام هایی شکل گرفته که در فرانسه و سایر جاها ، جلوی ادغام مهاجران را می گیرد.

موفقیت مهاجران عرب در آمریکای لاتین

مهاجران دارای تبار «شامات» (Levant) در پایان قرن نوزدهم در آمریکای جنوبی مستقر شدند. شماری از آنها در کارهای بازرگانی به موفقیت دست یافتند. برخی هم به بالاترین مدارج سیاسی رسیدند ولی سوء قصدهای ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ موجب احیای پیشداوری ها شد.

یک خانواده الجزایری الاصل فرانسه

بدنبال آشکار شدن هویت فردی که در ۲۴ ماه می ۲۰۱۴ در موزه یهودیان بروکسل اقدام به تیر اندازی کرد و فاش شدن نام وی « مهدی نموش (Mehdi Nemmouche) » با ریشه عربی، داشتن ملیت فرانسوی ووابستگی اش به گروه های جهادی همراه با عکس او توسط رسانه های بین المللی، دو خواهر ارشد یک خانواده الجزایری الاصل، خانم ها سمیرا بلهومی (Samira Belhoumi) ۴۳ ساله، کارمند آموزش بهداشت و لیلا بلهومی (Leila Belhoumi) ۴۰ ساله (۱)، مسئول پروژه ادغام های شغلی، یک سری پیامک رد وبدل می کنند. سمیرا: « باز یک الجزایری کله خراب! این احمق ها همه جا گه کاری می کنند»، لیلا: « واویلا…. اینها همه ما را انگشت نما می کنند!»، سمیرا: « باز برای ما و بچه هامون سخت ترخواهد شد»، لیلا: «بدبختانه بیش از پیش دیوانه هایی در بین هم وطنهای ما »، سمیرا: « اینو از قبل هم می دونستیم ولی دست زدن به این جورکارها واقعآ ما رو می ترسونه ».

ادغام شدن، وسواس بزرگ

در مباحث بي پايان مربوط به ادغام شدن مهاجرين با اصليت آفريقايي يا عرب برخي ادعا مي کنند که ايتاليائي ها، پرتقالي ها و لهستاني ها تفاوت هاي کمتري داشته و بدون مشکل جدي همسان ديگران مي شدند. اين گونه برداشت با برخوردي بطور خاص فرهنگي با اين موضوع ، تجربيات تاريخي حاصل از يک قرن مهاجرت را از نظر دور مي دارد.

آئین های روسپی های مهاجر

شبکه های واسطه روسپیگری از حدود ۳۰ سال پیش در اروپا فعال است. آنها دهها هزار زن و دختر جویای زندگی بهتر را به قاره اروپا آورده اند. در واقع، این زن ها و دخترها پیش از آن که کشور خود را ترک کنند، در جریان مراسمی آیینی به نام «ژوژو» (juju)، به دام این شبکه ها می افتند.

ارجحیت ملی، نوشداروئی قلابی

٦ ماه مانده به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در فرانسه، راست افراطی صحنه رسانه ای و سیاسی را منحصرا در اختیار گرفته است. دو نامزد بالقوه آن، خانم مارین لوپن و روزنامه نگار بیگانه ستیز، اریک زمور بنابر نظر سنجی ها ٣٥ درصد از آراء را در اختیار دارند که وضعیتی بی سابقه است. آنها با بهره گیری از ضعف، رخوت و پراکندگی نیروهای چپ، موضوع های مورد نظر خود را تحمیل می کنند. از جمله این موضوع ها، «جایگزینی بزرگ» و تهدید اسلامی است و ارجحیت ملی در آن جایگاهی برگزیده دارد.

یک کارگاه چینی در توسکان [ایتالیا]

در پراتو، دژ پیشین کمونیسم ایتالیا، در حدود کیلومتری شمال فلورانس، یک جامعه مهاجر آسیایی سال ها است که خوب یا بد، صنعت سری دوزی لباس را از ۳ دهه پیش اداره می کند. اکنون این کار، با یاری کسانی که از دیگر کشورهای آسیا یا آفریقا آمده اند انجام می شود.

بازگشت ناممکن سوری ها

احمد (نام مستعار) با فرانسه فصیح می گویدکه به هیچ وجه میل به بازگشت به سوریه را ندارد: «بازگشت به سوریه ؟ هرگز. لااقل نه تا زمانی که بشار اسد برسر کار است. او مسئول وضعیت کنونی کشور است و امید هیچ بهبودی از او نمی توان داشت. من از این که اتحادیه عرب در سال ۲۰۲۳ با این جنایتکار تجدید رابطه کرده، احساس انزجار می کنم». او که در دمشق کارمند بوده و به خاطر رد دستور شرکت در ضد تظاهرات حکومتی تهدید به بازداشت شده، از سال ۲۰۱۲ به سوئیس پناهنده شد. دو فرزندش، که امروز بزرگ شده اند، یک سال بعد همراه با مادرشان به او پیوستند. آنها اکنون تابعیت سوئیس را به دست آورده اند اما پرونده احمد و همسرش در جریان رسیدگی است.

رویای «بازگشته ها»

از ۳ تا ۵ میلیون گینه ای خارج شده از کشور، از جمعیتی ۱۴ میلیونی، چند تن تصمیم به بازگشت به کشور خود و مشارکت در توسعه اقتصادی آن گرفته اند، اما خوشبینی آنها با سختی های ناشی از ضعف ساختاری حکومت روبرو می شود.

بارداری مهلک خدمتکارهای زن در هنگ کنگ

جامعه محلی هنگ کنگ که وابسته به نیروی کار صدها هزار خدمتکار مهاجر است، حضور اینها را فقط برای مدت محدود تحمل و حق ایجاد خانواده را از ایشان دریغ می کند. برای این زنان خدمتکار، که از فیلیپین، اندونزی و جاهای دیگر می آیند، باردار شدن اغلب به معنی از دست دادن شغل و اجبار به بازگشت به کشور خود است.

حقوق خارجی ها، توجه به خطر

حکومت فرانسه برای جلوگیری از مهاجرت و رد اتهام های سهل انگاری، بی وقفه قانون های سخت تری تصویب می کند. برخی از این قوانین محدود کننده، بدون آن که شهروندان آگاهی یابند، در مرحله اول روی خارجی ها آزموده می شود و به تدریج آزادی های عمومی را از بین می برد.

لوموند دیپلماتیک