گروه‌های مسلحی که با حمایت اسرائیل در غزه با حماس درگیرند، چه کسانی هستند؟

آتش‌بس اخیر در غزه، شکاف در ساختار امنیت داخلی و ظهور گروه‌های مسلحی را آشکار کرده که با حمایت اسرائیل، در برابر حماس صف‌آرایی کرده‌اند.

بی بی سی / در ماه ژوئن، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، اعلام کرد که اسرائیل «برخی طایفه‌ها را در غزه به تحرک واداشته» تا با حماس مقابله کنند. یکی از این طایفه‌ها، طایفه دغمش است که اخیراً در درگیری با حماس نقش داشت و این درگیری‌ها به کشته شدن صالح جعفراوی، روزنامه‌نگار و فعال سرشناس فلسطینی انجامید.

به گزارش رسانه‌ها، برخی از رهبران گروه‌های ضد حماس از مقام‌های پیشین امنیتی جنبش فتح یا تشکیلات فلسطینی هستند. حماس آن‌ها را به همکاری با نهادهای اطلاعاتی اسرائیل، از جمله شاباک (سازمان اطلاعات و امنیت داخلی) متهم می‌کند. از چهره‌های شاخص این گروه‌ها می‌توان به یاسر ابو شباب، رهبر شبه‌نظامیان مستقر در رفح، حسام اسطل و رامی حلس اشاره کرد.

در ۱۵ اکتبر، نیروی رادع (بازدارنده) حماس در پیامی در تلگرام به مخالفان هشدار داد که «مسیر خود را اصلاح کنند» و برای جلوگیری از گسترش گروه‌های ضد حماس، اطلاعات لازم را در اختیار این نیرو قرار دهند.

به گفته یک کارشناس امنیتی در گفت‌وگو با وب‌سایت لبنانی «المُدُن»، این گروه‌های مسلح در طول دو سال جنگ غزه گسترش یافته‌اند. همچنین، وب‌سایت اماراتی «ارم نیوز» گزارش داد که منابع، این درگیری‌ها را «نبردی برای بقا» توصیف کرده‌اند.

در همین حال، روزنامه «الشرق الاوسط» چاپ لندن به نقل از منبعی «نزدیک به ابو شباب» نوشت که این گروه تاکنون صدها جنگجو را جذب کرده و برای آن‌ها حقوقی «سخاوتمندانه» در نظر گرفته است.

گروه‌های شبه‌نظامی اصلی فعال در نوار غزه چه کسانی‌اند؟

در حال حاضر چندین گروه شبه‌نظامی در نوار غزه فعالیت دارند که یکی از آن‌ها وابسته به یاسر ابو شباب است و مقر آن در شهر جنوبی رفح قرار دارد.

گروه دیگری به نام « القوات الشعبیه» (نیروهای مردمی) وجود دارد که گفته می‌شود با ابو شباب مرتبط است. رهبری این گروه را اشرف المنسی بر عهده دارد و در شمال غزه، از جمله در بیت‌لاهیا و جبالیا، فعالیت می‌کند.

منسی در ۱۴ اکتبر در پیامی ضبط‌ شده خطاب به فلسطینی‌های شمال غزه هشدار داد که به مناطق تحت کنترل حماس نزدیک نشوند.

یاسر ابو شباب پیش‌تر به اتهامات کیفری از سوی حماس بازداشت شده بود. گزارش‌ها حاکی است که اسرائیل گروه او را به سلاح مجهز کرده و رسانه‌ها به‌طور گسترده به ارتباطات احتمالی او با اسرائیل پرداخته‌اند.

در یک گزارش داخلی از سازمان ملل که روزنامه «واشنگتن پست» به آن اشاره کرده، از ابو شباب به‌عنوان «اصلی‌ترین و بانفوذترین فرد در غارت نظام‌مند و گسترده کاروان‌های کمک‌رسانی» نام برده شده است. وب‌سایت «ارم نیوز» شمار نیروهای شبه‌نظامی تحت فرمان او را ۱۰۰ نفر اعلام کرده است.

به گزارش «ارم نیوز»، دومین گروه شبه‌نظامی به رهبری رامی حلس در شهر غزه فعالیت دارد و از ده‌ها عضو خانواده «حلس» تشکیل شده که برخی از آن‌ها به جنبش فتح تعلق دارند. ارم نیوز این گروه را «منظم‌ترین گروه شبه‌نظامی در شهر» توصیف کرده است.

سومین گروهی که «ارم نیوز» از آن نام برده، در شهر خان‌یونس مستقر است و رهبری آن را حسام اسطل بر عهده دارد.

گروه مسلح دیگری به رهبری یاسر حنیدق نیز وجود دارد که از ده‌ها عضو پیشین جنبش فتح تشکیل شده است. در کنار آن، گروه شبه‌نظامی وابسته به طایفه دغمش قرار دارد که گفته می‌شود از حمایت ارتش اسرائیل برخوردار است.

حسام اسطل و رامی حلس چه کسانی‌اند؟

حسام اسطل از مقامات امنیتی پیشین تشکیلات فلسطینی است و رهبری گروهی شبه‌نظامی مستقر در خان‌یونس در جنوب نوار غزه را بر عهده دارد. گفته می‌شود او از گروه‌هایی حمایت می‌کند که حماس در حال حاضر در حال سرکوب آن‌هاست. گفته می‌شود طایفه‌اش از او اعلام برائت کرده است.

رامی عدنان حلس، ۴۶ ساله، افسر گارد تشکیلات فلسطینی و از اعضای جنبش فتح است. او گفته که رهبری گروهی موسوم به «قوات الدفاع الشعبی» (نیروهای دفاع مردمی) را در غزه بر عهده دارد.

او در ۷ اکتبر به شبکه عربی «جسور نیوز» گفته بود که «به‌طور کامل با تشکیلات فلسطینی هماهنگ است» و افزود که حدود ۵۰۰ نفر در منطقه تحت کنترلش حضور دارند.

در جریان سرکوب‌های حماس، این گروه‌ها و رهبرانشان کجا مستقرند؟

پس از توافق آتش‌بس اخیر میان حماس و اسرائیل و هم‌زمان با آغاز عملیات حماس برای سرکوب گروه‌های مسلح، گمانه‌زنی‌هایی درباره محل اختفای ابو شباب مطرح شده است.

روزنامه «رأی الیوم» مستقر در لندن گزارش داد که بر اساس مطالب منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی، ارتباط با ابوشباب قطع شده است. این روزنامه به نقل از منابعی نوشت: «ارتش اشغالگر اسرائیل عامل خود، ابو شباب و گروهش را رها کرده است.»

وب‌سایت «المدن» در ۱۴ اکتبر به نقل از یک کارشناس امنیتی گزارش داد که «برخی گروه‌های شبه‌نظامی در مناطق تحت کنترل نیروهای اشغالگر حضور دارند».

او افزود که گروه شبه‌نظامی ابو شباب در منطقه الشوکه در شرق رفح مستقر است، گروه حسام اسطل در جنوب خان‌یونس فعالیت دارد و نیروهای رامی حلس نیز در منطقه الشجاعیه در شرق شهر غزه پایگاه دارند.

المدن گزارش داد که گروه‌های دیگری نیز وابسته به چند خانواده خاص هستند و در مناطق مختلف نوار غزه فعالیت دارند.

آیا این گروه‌ها با یکدیگر هماهنگی دارند؟

تاکنون گزارش‌های اندکی درباره وجود ارتباط مستقیم میان این گروه‌های مسلح در غزه منتشر شده است. به نظر می‌رسد دو وجه مشترک میان آن‌ها، حمایت منتسب به اسرائیل و وابستگی برخی از اعضایشان به جنبش فتح باشد.

روزنامه «تایمز اسرائیل» گزارش داد که بر اساس اطلاعات تاییدشده، دو گروه ابو شباب و اسطل با یکدیگر در ارتباط بوده‌اند.

رسانه‌های اسرائیلی درباره این گروه‌ها چه می‌گویند؟

رسانه عمومی اسرائیل «کان» گزارش داد که پس از آغاز عملیات موسوم به «کارزار انتقام» از سوی گروهی مسلح وابسته به طایفه دغمش، نیروهای امنیتی حماس آخر هفته گذشته در محله صبرا در غزه با این گروه درگیر شدند.

وب‌سایت خبری اسرائیلی «وای‌نت» در ۹ اکتبر گزارش داد که گسترش گروه‌های به‌هم‌پیوسته و مورد حمایت اسرائیل پس از کشته شدن فرماندهان ارشد حماس در جریان دو سال درگیری رخ داده است. این وضعیت همچنین در سایه نارضایتی فلسطینی‌های غزه از ویرانی‌های گسترده و فقدان امنیت شکل گرفته است.

این وب‌سایت به نقل از طایفه ابوشباب در رفح نوشت: «از برقراری آتش‌بس خرسندیم؛ برای غزه‌ای بدون ترور و جنگ تلاش خواهیم کرد.»

به گزارش «وای‌نت»، در چارچوب تلاش حماس برای مهار گسترش نفوذ طایفه‌ها، این جنبش اخیراً قصد ترور یاسر ابوشباب را داشت، اما ناکام ماند.

ابو شباب در ۱۲ اکتبر در گفت‌وگویی جداگانه با «وای‌نت» گفت: «حماس سازمانی ضعیف است و دیر یا زود سقوط خواهد کرد.»

این گزارش پس از درگیری‌های مسلحانه میان نیروهای حماس و طایفه ابو ورده در ۹ اکتبر در بندر شهر غزه منتشر شد؛ در این درگیری‌ها دست‌کم پنج نفر کشته شدند. بنا بر گزارش‌ها ده‌ها آواره فلسطینی نیز جان باختند.

در هفته‌های گذشته نیز گزارش‌هایی از درگیری میان حماس و طایفه المجیده در شهر خان‌یونس منتشر شده است.

حسام اسطل، رئیس طایفه المجیده، در ۱۲ اکتبر به «وای‌نت» گفت که او در «ارتباط مستقیم با چند کشور غربی، از جمله ایالات متحده و حتی اسرائیل» است و هدفش این است که «مردم دوباره مانند پیش از ۷ اکتبر در آرامش زندگی کنند».

وای‌نت گزارش داد که او در فراخوان خود برای صلح، همچنین از اسرائیلی‌ها خواست به غزه سفر کنند و آزادی همه گروگان‌های اسرائیلی را مطالبه کرد. اسطل در گفت‌وگو با این رسانه گفت: «دریافته‌ایم که حماس تا چه اندازه ضعیف و شکننده است؛ سازمانی که بیشتر بر عملیات رسانه‌ای تکیه دارد.»

وای‌نت بار دیگر تأکید کرد که این طایفه‌ها تحت حمایت اسرائیل هستند و اسرائیل تلاش کرده است آن‌ها را برای نظارت بر توزیع کمک‌های انسانی و هماهنگی در برخی مناطق به کار گیرد.

درگیری‌های داخلی

وای‌نت به نقل از «منابعی در غزه» که نامشان فاش نشده نوشت که پایان جنگ با اسرائیل به معنای پایان درگیری‌های داخلی در این منطقه نیست و در ادامه، رویارویی‌های تازه‌ای با حماس در پیش خواهد بود.

روزنامه «معاریو» که بر مسائل امنیتی تمرکز دارد، در ۱۱ اکتبر گزارش داد که «سلاح مخفی اسرائیل در حال قدرت‌گیری است» و نهادهای امنیتی‌اش هم‌زمان با توافق آتش‌بس اخیر، از طایفه‌های غزه حمایت می‌کنند.

این روزنامه گزارش داد که اسرائیل قصد دارد به طایفه‌های مسلح مخالف حماس کمک و حمایت امنیتی ارائه کند، زیرا آن‌ها را نیرویی مشروع و جایگزینی احتمالی برای حماس می‌داند. اما جزئیات مربوط به نوع و ماهیت این کمک‌ها هنوز اعلام نشده است.

روزنامه «معاریو» نوشت که یکی از گزینه‌های مطرح، انتقال تعدادی از طایفه‌های مسلح به «منطقه خط زرد» در غزه است؛ منطقه‌ای که نیروهای اسرائیلی در آن حضور دارند و قرار است این طایفه‌ها در آنجا زیر حمایت و حفاظت آن‌ها مستقر شوند.