همۀ ما این اصطلاح را می شناسیم و می دانیم در چه مواردی به کار می رود، اما آیا همۀ ما مخالف این روش هستیم و یا تلاش می کنیم از این روش دوری بجوییم؟ باید اعتراف کنیم، که بیشتر ایرانیها،- و همچنین خاورمیانه ای ها و …،- سمبل کار هستند. «سمبل کاری» را من هنگام کار هم در کارخانه، هم در گاراژ دیده ام: خوب سفت نکردن پیچ برای سرعت بخشیدن به تولید و دریافت پورسانت، و تکیه کردن بر بازرس های خط تولید، که هرگونه کمی و کاستی را می بینند و تولیدات را برای رفع عیب برمی گردانند. پیچ آلنکا روی شافت، خوب سفت نشده است و هنگام آزمایش کیفیت، شافت از جا درمی رود و پروانه به جدارۀ حلزونی می خورد؛ پرچ ستون شل زده شده و یا چند میلیمتر بالاتر زده شده است و در نتیجه، ستون می لرزد و تشتک بالایی لق می زند؛ یکی از کارگرها وظیفه دارد توی دیفرانسیال واسکازین بریزد و همچنین پیچهای گاردان را سفت کند، و اگر لازم باشد، پیچ خراب را با پیچ تازه ای جایگزین کند. می دانید او چه کار می کند؟ شلنگ واسکازین را بوسیلۀ یک پیچ باز نگه می دارد، پیچهای گاردان را هم خوب سفت نمی کند، می رود سیگار می کشد و برمی گردد، می بیند واسکازین سر رفته و 10 لیتر واسکازین توی چال ریخته شده است. فردا صبح گاردان اتوبوس هم می برد و بسیاری از مردم دیر به کارشان می رسند.

این کارگر فکر می کند زرنگ است: سمبلکاری کرده است و دستمزد بیشتری گرفته است. کارگر دومی هم فکر می کند زرنگ است: کم کار کرده است و دستمزد خودش را هم دریافت کرده است. خب، مشکلی نیست! اما، به این می گویند؛ نداشتن وجدان کاری، سمبلکاری و حس نکردن مسئولیت. در این باره، که چرا چنین است و چه کسی گناهکار است و چگونه می توان با این پدیده مبارزه کرد، زیان بزرگی، که در مقیاس جامعه به بار می اید، چه تاثیری در زندگی همگان دارد و … سخن بسیار می توان و باید گفت. اما بیایید صحنۀ دیگری را ببینیم:

در دوران تحصیل در مسکو، تابستانها برای دورۀ پراکتیک (تمرین) برای یکی از رسانه ها مقاله می نوشتیم، برنامه و رپرتاژ تهیه می کردیم. آن سال گروهی از دانشجویان رشتۀ زبان و ادبیات روسی از کشورهای سوسیالیستی اروپا (آلمان شرقی، یووگسلاوی، چکسلواکی، لهستان، بلغارستان، رومانی) به گردش در شوروی آمده و در هر شهری برایشان محل کاری در نظر گرفته شده بود، که مثلاً بتوانند هزینۀ سفر خودشان را بپردازند؛ همه چیز فورمالیته بود. گروه ما از مرکز تلویزیون برای تهیۀ رپرتاژ به کارخانۀ در و پنجره سازی فرستاده شده بود. از ساعت 11 تا 11.30 کار ما انجام شد و همۀ دانشجویان میهمان از نیم ساعت مانده به وقت ناهار (از 11.30 تا 12) استفاده کرده و در زیر آفتاب نیمه گرم پاییزی به نوشیدن قهوه و خنده و شوخی سرگرم شدند. تنها کسانی، که به سر کارشان بازگشتند و خواهان کار کردن تا وقت ناهار بودند، دانشجویان آلمان شرقی بودند. هیچکس آنها را به ادامۀ کار وادار نکرده بود، هیچکس قرار نبود علیه آنها به کسی یا به جایی گزارشی بدهد؛ برای آلمان هم کار نمی کردند تا بتوانیم فرض کنیم میهندوستی ایشان را به کار واداشته است؛ حقوقش را هم دریافت می کردند، درست مانند همۀ دانشجویان دیگر، که زیر آفتاب لمیده بودند. اما آلمانیها گفتند: رپرتاژ تمام شده است، دیگر با ما کاری ندارید، ما باید به کارگاه بازگردیم و تا ساعت 12 باید کار کنیم.