نگرانی از تشدید سرکوب‌ها در ایران؛ یادآور “خفقان دهه ۱۳۶۰”

از زمان آغاز جنگ اسرائیل و جمهوری اسلامی، وضعیت نقض حقوق بشر در ایران بیش از گذشته وخیم‌تر شده است. گزارش‌های پرشمار فعالان و منابع حقوق بشری و همچنین خبرهایی که دویچه وله فارسی از ایران دریافت کرده، حاکی از آن است که حتی بسیاری از شهروندان عادی به بهانه “ارتباط با اسرائیل” یا “جاسوسی” برای این کشور اغلب به طرز خشونت‌آمیزی در منزل یا محل کار خود بازداشت‌شده‌اند. از شمار دقیق بازداشت‌شدگان اطلاع دقیقی در دست نیست.

در بسیاری از شهرهای ایران نیز ایست‌های بازرسی تشکیل شده و نیروهای امنیتی و لباس شخصی‌ها به صورت تصادفی اقدام به بازرسی شهروندان می‌کنند و اغلب محتویات گوشی‌های تلفن همراه را بازبینی می‌کنند. بسیاری این وضعیت را یادآور جو رعب و وحشت در دهه ۱۳۶۰ دانسته‌اند.

همزمان نگرانی‌ها درباره وضعیت زندانیان سیاسی و عقیدتی نیز افزایش یافته است. مثلا از وضعیت و محل نگهداری علی یونسی، دانشجوی زندانی اطلاع دقیقی در دست نیست؛ حسین رونقی بار دیگر بازداشت شد؛ در بسیاری از بند‌ها در زندان‌های مختلف، تلفن‌ها قطع شده‌اند؛ و همسر آنیشا اسداللهی، یکی از زندانیان سیاسی در اوین که به زندان زنان قرچک منتقل شده، اعلام کرده هم‌اکنون زندانیان “چند برابر ظرفیت یکجا نگهداری می‌شوند.”

پنج کارشناس و یک فعال مدنی ساکن ایران که نخواست نامش فاش شود، در گفت‌وگو با دویچه وله فارسی نگرانی خود را از تشدید نقض حقوق بشر، محاکمه‌های خودسرانه، احتمال شکنجه، اخذ اعتراف اجباری و حتی صدور و اجرای احکام اعدام در ایران ابراز کردند.

“مردم به‌شدت بابت تشدید سرکوب‌ها نگرانی دارند”

یک فعال مدنی ساکن ایران که به دلایل امنیتی نخواست نامش فاش شود، درباره فضای حاکم بر ایران در شرایط کنونی به دویچه وله فارسی گفت: «هنوز خیابان‌های تهران خلوت است. میادین تره‌بار ساعات کاری‌شان کم شده است. تورم به‌شدت بالا است و جو رعب و وحشت وجود دارد؛ مردم به شدت نگران سرکو‌ب‌هایی هستند که فکر می‌کنند بزودی آغاز می‌شود.»

از این فعال مدنی درباره امکان و احتمال فعالیت مدنی در وضعیت فعلی پرسیدم: «جو خیلی سنگین است؛ شاید اگر فراخوانی باشد یک حرکاتی بتوان انجام داد. اما انتظار اینکه مردم بدون فراخوان و هماهنگی به خیابان‌ها بیایند، منطقی نیست. شاید شعارهای شبانه بتواند نقطه آغازی باشد.»

او که پیشتر به دلایل فعالیت سیاسی حدود چهارماه را در اوین گذرانده بود، درباره مشاهده‌اش از وضعیت روحی مردم بویژه در تهران می‌گوید: «مردم حس رهاشدگی دارند؛ هر کسی منتظر است که حرکتی از طرف دیگری شروع شود. برخی انتظار داشتند حذف سران رژیم و نیروهای سرکوب بیشتر باشد و برخی دیگر هم فکر می‌کنند که این آتش‌بس، موقتی است و احتمالا بزودی زدن سران حکومت آغاز می‌شود.»

رها بحرینی: مداخله‌های بین‌المللی برای جلوگیری از اعدام‌ها در ایران ضروری است

رها بحرینی، پژوهشگر عفو بین‌الملل در امور ایران در گفت‌وگو با دویچه وله فارسی اصرار و اقدام مقامات جمهوری اسلامی برای برگزاری سریع محاکمه‌ها و اجرای احکام اعدام علیه افرادی که به همکاری با اسرائیل متهم شده‌اند، را نشان‌دهنده آن دانست که “مقامات ایرانی چگونه از مجازات اعدام به‌عنوان ابزاری برای اعمال کنترل و ایجاد ترس در میان مردم استفاده می‌کنند.”

این حقوقدان، مجازات اعدام را “بی‌رحمانه‌ترین، غیرانسانی‌ترین و تحقیرآمیزترین نوع مجازات” نامید و افزود: «اعدام تحت هیچ شرایطی نباید مورد استفاده قرار گیرد. به‌ویژه کاربرد آن برای اتهاماتی مانند جاسوسی یا جرایم مشابه که منجر به قتل عمدی نمی‌شوند، به‌صراحت در حقوق بین‌الملل ممنوع شده است.»

بحرینی در شرایط کنونی ایران، مداخلات فوری بین‌المللی از جمله از طریق بیانیه‌های عمومی و اقدامات دیپلماتیک را “ضروری” دانست تا به گفته او “مقامات جمهوری اسلامی را وادار کند تمام برنامه‌های خود برای اجرای اعدام‌های خودسرانه را متوقف کرده و از جان افرادی که به اتهام جاسوسی یا همکاری با اسرائیل بازداشت شده‌اند، در برابر ناپدیدسازی قهری، شکنجه و سایر رفتارهای غیرانسانی محافظت کند.”

محمود امیری‌مقدم: برخی بابت داشتن تصویری از حملات اسرائیل در موبایل بازداشت شدند

محمود امیری‌مقدم، مدیر سازمان حقوق بشر ایران در گفت‌وگو با دویچه وله فارسی تصریح کرد که بر اساس برآورد‌های این سازمان بیش از ۹۰۰ نفر از آغاز جنگ در ایران دستگیر شده‌اند که به گفته مقامات رسمی اتهام ۷۰۰ نفرشان “جاسوسی برای اسرائیل” و حدود ۲۰۰ نفر نیز “تشویش اذهان، توهین به رهبر و مسئولان جمهوری اسلامی و حمایت رسانه‌ای از دشمن” بوده است.

به گفته امیری‌مقدم، “بسیاری از دستگیرشدگان فقط در گوشی‌شان عکس یا ویدئوی حمله اسرائیل را داشته‌اند و در بین دستگیرشدگان شهروندان بهایی و شهروندان افغانستانی هم مشاهده می‌شوند.”

او هدف از این بازداشت‌ها را “تشدید فضای اختناق و ترس در جامعه برای پیشگیری از اعتراضات” دانست و ادامه داد: «مسئولان جمهوری‌ اسلامی به‌خوبی می‌دانند که تهدید اصلی برای بقای حکومت، جاسوس‌های اسرائیلی نیستند، بلکه شهروندان ایرانی هستند که این حکومت ناکارآمد، فاسد و سرکوبگر را نمی‌خواهند.»

صدای آلمان