انترناسیونال سانسورچی‌ها
Benoit Breville – برگردان مرمر کبير 

محور عجیبی در حال شکل‌گیری است. نه محور «شرّی» که دشمنان غرب را گرد هم ‌آورد، نه محوری که از دونالد ترامپ تا ولادیمیر پوتین امتداد یابد، بلکه اتحادی وسیع‌تر که امروزه هم بسیار پر رونق شده و هم هنوز ناشناخته است: انترناسیونال سانسورچی‌ها، جایی که خودکامگان، دموکرات‌ها و بوروکرات‌ها شانه‌به‌شانه یکدیگر پیش می‌روند.

نویسنده Benoît Bréville برگردان مرمر کبير 

دونالد ترامپ، که در پایان نخستین دوره‌ی ریاست‌جمهوری‌اش توسط پلتفرم‌های دیجیتال مورد غضب قرار گرفته بود، وعده داد که آزادی بیان را به ایالات متحده بازگرداند. به این ترتیب، موجب خرسندی و آسودگی خاطر طرفدارانش شد، که نظرات شان غالباً تند و افراطی است و در دانشگاه‌های پیشرو و شبکه‌های اجتماعی تحت تعقیب قرار می‌گرفتند. اوشش روز پس از مراسم تحلیف اخیرش، دردوره های آموزشی نیروی هوایی ایالات متحده، به زبان آوردن نام خلبانان سیاه‌پوستی که در جنگ جهانی دوم شرکت کرده بودند را منع کرد. سه روز بعد، در حالی که برخی واژه‌ها از وب‌سایت‌های دولتی حذف می‌شد (مانند پذیرش تنوع، طرد شدگان، جنسیت، اجتماعی-اقتصادی، کم‌نمایی‌شده…)، فرمانی صادر کرد که دانشجویان خارجی حامی فلسطینیان را هدف قرار می‌داد، حمایتی که مترادف «پشتیبانی از جهاد» تلقی می شد. کاخ سفید تهدید کرد: «شما را پیدا می‌کنیم و اخراجتان می‌کنیم». اخیراً پلیس دانشجویی به نام محمود خلیل را دردانشگاه کلمبیا دستگیر کرد.

در اروپا نیز خفه‌کردن صداها آغاز شده است. در فرانسه، دویست چهره‌ی برجسته‌ی بورژوازی لیبرال، از جمله یک رئیس‌جمهور سابق، دو نخست‌وزیر پیشین و شماری از شهرداران یا نمایندگان پارلمان از راست تا حزب سوسیالیست، خواستار آن شدند که «با گنجاندن ضدصهیونیسم به‌عنوان شکل نوینی از یهودستیزی در قانون، از یهودیان محافظت شود» (لوموند، ۲۲ مارس ۲۰۲۵). به عبارت دیگر، تبدیل یک عقیده، که هم توسط فعالان چپ‌گرا و هم برخی یهودیان ارتدکس افراطی مورد حمایت است، به یک جرم کیفری.

جنگ اوکراین، که به شکل جنگ تمدنها میان بروکسل و مسکو بازتعریف شده، بهانه‌ای دیگر برای سانسور است. از سال ۲۰۲۲، اتحادیه اروپا شبکه‌های روسی RT و اسپوتنیک را برای تضمین «احترام به حقوق و آزادی‌های بنیادین» ممنوع کرد ـ تصمیمی که مورد تحسین امانوئل مکرون قرار گرفت ـ همان مکرونی که زمانی که در مه ۲۰۲۴، پارلمان اسرائیل، شبکه‌ی قطری الجزیره را ممنوع اعلام کرد، هیچ اعتراضی نکرد. در رومانی، کاندیداتوری یک نامزد انتخاباتی با پیشتازی گسترده در دور اول انتخابات ریاست‌جمهوری ، به این دلیل که بیش از حد حامی کرملین تلقی می‌شد، توسط مرجع عالی نظارت برقانون اساسی باطل شد و او را از رقابت مجدد بازداشتند. دلیل ؟ ادعای دخالت روسیه در شبکه‌های اجتماعی. کایا کالاس، رئیس دیپلماسی اروپا، در ۱۹ مارس گذشته چنین توضیح داد: «فضای اطلاعاتی ما همچون میدان نبرد ژئوپلیتیک است، در آن میدان در حال باختن جنگ هستیم»، سپس انتشار اخبار جعلی را با نقض تمامیت ارضی مقایسه کرد.

ویژگی بارز رژیم‌های اقتدارگرا، یعنی جرم‌انگاری مخالفت سیاسی، اکنون به کشورهای دموکراتیک نیز سرایت کرده است. در آلمان، قانونی که از اول ژانویه ۲۰۱۸ برای کنترل شبکه‌های اجتماعی تصویب شد، بنا بر گزارش سازمان دیده‌بان حقوق بشر، «زمینه‌ساز خطری برای دیگر دولت‌هایی است که خواهان محدودسازی آزادی بیان از طریق تشکیل پلیس رسمی تفتیش عقاید هستند». بلافاصله، سه دموکراسی بی‌نقص ـ فیلیپین، سنگاپور و روسیه ـ این قانون را الگو قرار دادند. دیکتاتورهای مستبد بدبین یا لیبرال‌های روشن‌فکر، متعصبین مذهبی یا کنشگران خشمگین، همگی به یک ساز، با ریتم «قیچی جراحی» می‌رقصند، وهمگی دارای «تمایل شگفت‌انگیز به کنار نهادن هر چیزی که اندکی مشکل ایجاد کند، می باشند، بدون آن‌که بررسی شود آیا این حذف شتاب‌زده خود موجب بروز مشکل پایدارتری نمی‌شود» (۲). چرا که پیروزی برخی، انتقام گرفتن دیگران را به دنبال خواهد داشت. و نتیجه‌ی این نبردها تنها یک چیز را تضمین می‌کند: از دست رفتن آزادی برای همه‌.

۱ـ آلمان: «قانون معیوب شبکه‌های اجتماعی»، دیده‌بان حقوق بشر، ۱۴ فوریه ۲۰۱۸. https://www.hrw.org/news/2018/02/14/germany-flawed-social-media-law

۲ ـ بنژامن کنستان، درباره آزادی جزوه‌ها، نوشته های انتقادی و روزنامه‌ها از منظر منافع حکومت، پاریس، ۱۸۱۴. Benjamin Constant, De la liberté des brochures, des pamphlets et des journaux considérés sous le rapport de l’intérêt du gouvernement, Paris, 1814.

Benoît Bréville

عضو هیئت تحریریه لوموند دیپلماتیک