جمعه ۱۶ آذر ۱۴۰۳ برابر با ۰۶ دسامبر ۲۰۲۴

گرامی باد ۱۶آذر، روز دانشجو، روز شعار«اتحاد،مبارزه، پیروزی» روز مبارزه با استبداد سلطنتی ودیکتاتوری مذهبی وامپریالیسم!

امیرجواهری لنگرودی

andishe.gbg@hotmail.com

ویژه گی هرجامعه ای دراین خلاصه می گردد که رخداد های اجتماعی هیچگاه ازاذهان عمومی جامعه پنهان نمی ماند، بلکه در بزنگاهها دهن وا می کند و ازعاملان و آمران تاریخی آن دادخواهی می نمایند . 

۱۶آذردر(۷۱)هفتادویک سال پیش،درشانزدهمین روز آذر سال ۱۳۳۲دستگاه سلطنت پهلوی مرتکب جنایتی در دانشگااه شد به هماهنگونه که حاکمیت خمینی حمله به کوی دانشگاه تهران (۱۸)هیجده تیر ۱۳۷۸ را به صحنه جنایت دانشجویان دختر و پسر بدل ساخت .

درشانزده آذرجامعه ما شاهد حمله نیروهای ارتش به دانشجویان بود که به کشته شدن ۳ نفردانشجو به نام های احمد قندچی از طرفداران جبهه ملی و مصطفی بزرگ نیا ومهدی شریعت رضوی دودانشجوی توده ای  دانشگاه تهران که روز ۱۶ آذر ۱۳۳۲کشته شدند و به زخمی شدن ده ها نفرانجامید. با کشته شدن دانشجویان نام برده در مراسم خاک سپاری اینان در امامزاده عبدالله شهر ری، برگزار شد شعارمی دادند: « دانشجو بیدار است، ازآمریکا بیزاراست»

این حادثه تلخ و نگون بارتاریخ جنبش دانشجئویی ایران  حدود ۱۰۰ روزپس ازکودتای۲۸مرداد سال ۱۳۳۲وسقوط دولت دکترمحمد مصدق و روی کارآمدن دولت کودتایی فضل الله زاهدی وبا بازگرداندن محمد محمدرضا شاه، فصل تاریکی ازاستبدادی خشن و دخالتگری امپریالیستی را برای یک ربع قرن برایران حاکم نمود. به گفته تاریخ نگاران هنوزخشم وافسردگی ناشی از سقوط نخست وزیرملی گرای ایران محمد مصدق در فضای عمومی کشورایران موج می زد.

طی آن سال ها ایالات متحده آمریکا واستعمارپیر،بریتانیا آن قدربه کنار زدن محمد مصدق از قدرت مصمم بودند که درنظرداشتند که اگر شاه از نقشه کودتای آنها حمایت نکند، خود او را از تخت سلطنت ساقط و برادرش غلامرضا را جانشین او کنند. سازمان‌های جاسوسی آمریکا و بریتانیا لوی هندرسون اشرف پهلوی،اسدالله رشیدیان ونورمن شوارتسکف (پدر) را نزد شاه فرستادند تا رضایتش را جلب کنند ولی شاه اراده وجرئت اقدام علیه مصدق رانداشت. سیا سپس کرمیت روزولت را فرستاد که به شاه هشدارداد، کودتا بدون همکاری او هم انجام خواهد شد که در این صورت، آمریکا و بریتانیا دیگر ازخاندان پهلوی حمایت نخواهند کرد و این سلسله می‌تواند منقرض شود.

طی دو دهه گذشته با خارج شدن اسناد طبقه بندی شده کودتا مشخص نمود،که بریتانیا وآمریکا هم براساس مستنداتی که منتشرشد، درهمدستی باروحانیت(سید ابوالقاسم کاشانی وسید محمد بهبهانی)، دربار،ارتش وگارد جاویدان شاه- شعبان جعفری ودسته بندی چندگانه کلاه مخملی ها درترکیب فشرده جمعیت چماقدار که شامل برخی از رعب آورترین خلافکاران تهران که از قرار از طریق کاشانی و سید محمد بهبهانی به کارگرفته شده بودند وسیا(CIA) به آنان پول رسانده بودند ازجنوب تهران میدان امین السلطان راه افتادند و خود را به میدان بهارستان رساندند و این منطقه را درقرق خود در آوردند. درحمله به منزل مصدق به همراه تانک زرهی دراین کودتای ۲۸ مرداد نقش رهبری کننده مستقیم داشتند.

نیکسون در نطقی که پس از کودتای ۲۸ مرداد در کنگره آمریکا ایراد کرده بود، سقوط دولت محمد مصدق را “پیروزی سیاسی امیدبخشی” توصیف کرده بود “که در ایران نصیب نیروهای طرفدار تثبیت اوضاع و قوای آزادی خواه شده است.”قرار بود معاون رئیس جمهور آمریکا درجریان دیدارازایران ازدانشگاه تهران بازدید کند و دکترای افتخاری دانشکده حقوق این دانشگاه را دریافت کند.

دانشجویان معترض به حضور نیکسون نماینده کودتای آمریکایی بر علیه محمد مصدق درایران، از دو روز پیش ازسفراودراطراف وداخل دانشگاه دست به تجمعات اعتراضی زدند که به دستگیری شماری ازآنها منجرشد.اما روزشانزدهم آذر، دو روز پیش از ورود معاون رئیس جمهور آمریکا، نیروهای ارتش با هدف کنترل دانشجویان در اطراف و محوطه دانشگاه تهران مستقر شدند. علی اکبر سیاسی رئیس دانشگاه تهران هم بر اساس دست نوشته هایش پس از این واقعه به دیدار محمدرضا شاه رفت و به حمله ارتش به حریم دانشگاه اعتراض کرد.شاه و حکومت او چنان که دکتر سیاسی می گوید در اقناع و دلجویی از دانشجویان و خانواده های کشته شدگان ناکام ماندند و سالگرد این روز به نمادی برای اعتراض به سرکوب و دخالت خارجی و مهمتر از آن گرامیداشت دانشجویان آزادی خواه بدل شد.

به اعتقاد تاریخ نگاران، ۱۶ آذر سال ۱۳۳۲ اعتراضات دانشجویی در ایران را آرام آرام به شکل جنبش درآورد و به آن هویت و شکل داد.

روز۱۶آذراینک به یاد دانشجویان کشته شده دانشگاه تهران، نام یکی ازخیابان های همجواردانشگاه است. گذشت حوادث طی ۷۱ سال از۱۶ آذر ۱۳۳۲ این روز را یک روز مهم در تقویم تاریخی جنبش دانشجویی و ترقیخواهی  ایران بدل ساخته است و دانشگاه را به سنگر آزادی بدل ساخته است .

امروزهمچون دیروزجنبش دانشجویی درسراسر دانشگاه های کشوربه نماد آزادیخواهی دربرابرنظام (شاه وشیخ) بدل به سنبل آزادی جویی،برابری طلبی ودمکراسی خواهی وجنبش دادخواهی  مردمان سراسرایران است!.