.

میرزا کوچک خان(جنگلى)

میرزا یونس معروف به میرزا کوچک, فرزند میرزا بزرگ در سال ۱۲۹۸ در رشت متولد شد.تحصیلات خود را در مدرسه حاجى حسن و مدرسه جامع رشت انجام داد. مدتى در روسیه بود.جزو مجاهدین گیلان بود که قزوین و تهران را فتح کردند
سیاست هاى ضدملى حکومت مرکزى و همچنین مداخلات انگلیس در امور ایران و قرارداد خائنانه “ایران و انگلیس ” میرزا کوچک خان را به ایجاد جنبش جنگل واداشت. جنبش جنگل متشکل از سه فراکسیون میرزا, حزب کمونیست و طرفداران احسان الله خان بود. تا زمانى که این سه فراکسیون همکارىمىکردند جنبش جنگل با موفقیت درتمام گیلان و بخش شرقى مازندران تا بابل را اداره مىکردند.اما بعدها بین این سه فراکسیون اختلاف افتاد که علت اصلىآن از یک طرف افراطیگرى گروه احسان الله خان و از طرف دیگر بى توجهى کوچک خان به نیروهاى حکومت مرکزى و همچنین انگلیسىها که مىخواستند از طریق گیلان به شوروى تازه تاسیس شده نیرو گسیل نمایند بود
در اواسط ۱۹۲۱ میرزا کوچک خان متحدین سابق خود کمونیستها را در رشت و انزلى سرکوب نمود. که به قتل حیدرعمواوغلى انجامید. سپس کارش به درگیرى با متحد دیگرش خالوقربان که اینک با قواى دولتى همکارى مىکرد کشیده شد. این درگیریها جنبش جنگل را کاملا تضعیف کرده و باعث پراکندگى نیروهاى آن و خالى شدن آن از پشتیبانى توده اى گشت. حکومت مرکزى از این فرصت استفاده نمود و با ارسال قشون به فرماندهى رضاخان به گیلان باقیمانده نیروهاى جنگل را تار و مار نمود. میرزا کوچک خان که زخمى شده بود در مسیر حرکت به سمت خلخال از شدت سرما جان داد, و کسانى که جسدش را پیدا کردند, سرش را بریده و تحویل مقامات دولتى دادند

.

باقرخان(سالار ملى)

باقر خان از رهبران انقلاب مشروطیت و یار نزدیک ستارخان بود. وى در سازماندهى دفاع تبریز در مقابل یورش سپاهیان حکومت مرکزى نقش بزرگى داشت. بعداز فتح تهران و خلع محمدعلیشاه از سلطنت, همراه با ستارخان در تهران مقیم شد. در زمان خلع سلاح مجاهدین توسط نیروهاى دولتى دستگیر و سپس آزاد شد. در اوایل جنگ جهانى اول در سال ۱۳۳۴ قمرى همراه چند تن دیگر در نزدیکى قصرشیرین توسط عده اى از کردها به قتل رسید

.

.

شیخ محمد خیابانى

شیخ محمد خیابانى در سال ۱۲۹۷ هجرى قمرى در خامنه از توابع تبریز به دنیا آمد . مدتى در روسیه در تجارتخانه پدرش مشغول کار بود. در زمان محاصره تبریز توسط قشون محمدعلیشاه , جزو مجاهدین مدافع شهر بود. در دوره دوم مجلس شوراى ملى از تبریز به مجلس راه یافت و عضو حزب دمکرات بود.پس از بستن مجلس به روسیه و سپس به تبریز آمد, بعداز انقلاب ۱۹۱۷ در روسیه , فرقه دمکرات را فعال نمود. درزمان حضور قواى عثمانى در تبریز مدت دو ماه در زندان بود
خیابانى از مخالفین سرسخت امضا قرارداد خائنانه “ایران و انگلیس ” توسط انگلو فیل معروف وثوق الدوله صدراعظم وقت بود. پس از امضا این قرارداد اعتراضات گسترده اى بویژه در بخشهاى شمالى ایران بوقوع پیوست, از جمله قیام دمکراتهاى آذربایجان به رهبرى خیابانى. این قیام در سال ۱۳۳۸ قمرى(۱۹۲۰ میلادى) با خدعه ونیرنگ و تا حدودى برآورد غلط دمکراتها که حاکم منتصب تهران یعنى مخبرالسلطنه را علیرغم ارتباطاتش با نیروهاى مرتجع و قزاق و انگیس به شهر راه دادند, بطرز وحشیانه اى سرکوب گشته و خیابانى بطرز فجیعى به قتل رسید