نیجر چهارمین کشور در ساحل است که کودتای ضدغربی را تجربه می کند/ برگردان: شاهین شعبانیان
نویسنده گان: ویجی پراشاد ، کامباله موساولی
اگوست 2023
این مقاله برای اولین بار در اول اگوست در سایت peoplesdispatch.org منتشر شد . این کودتا در کشور افریقایی نیجر بدنبال 3 کودتای دیگر در کشورهای مالی، بورکینا فاسو و گینه بوقوع پیوست. هر یک از این کودتاها توسط افسرانی نظامی رهبری میشد که از حضور نیروهای فرانسوی و امریکایی در کشور شان و بحرانهای اقتصادی وارد شده بر کشور شان خشمگین بودند.
در ساعت 3 صبح روز 26 ژوئیه 2023، گارد ریاست جمهوری، رئیس جمهور محمد بازوم را در نیامی، پایتخت نیجر بازداشت کرد. نیروهای نظامی به رهبری سرتیپ عبدالرحمان تیچیانی مرزهای کشور را بستند و منع رفت و امد اعلام گردید.
کودتا بلافاصله توسط جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا، اتحادیه آفریقا و اتحادیه اروپا محکوم شد. هم فرانسه و هم ایالات متحده، که پایگاه های نظامی در نیجر دارند، گفتند که انها اوضاع را از نزدیک زیر نظر دارند. درگیری بین ارتش، که ادعا میکرد که طرفدار بازوم است، و گارد ریاست جمهوری که پایتخت را تهدید میکرد بزودی پایان گرفت.
در 27 ژوئیه، ژنرال عبدوسیدیکو عیسی از طرف ارتش بیانیه ای منتشر کرد و اظهار داشت که او این وضعیت را پذیرفته تا از رویارویی مرگبار بین نیروهای مختلف، که میتوانند حمام خون ایجاد کنند، جلوگیری کند.
سرتیپ تیچیانی در 28 ژوئیه در تلویزیون اعلام کرد که او رئیس جدید شورای ملی حفاظت از میهن (National pour la Sauvegarde de la Patrie, CNSP) است.
کودتا در نیجر به دنبال کودتاهای مشابه در مالی (اوت 2020 و مه 2021)، بورکینافاسو( ژانویه و سپتامبر 2022) و گینه در سپتامبر 2021 بوقوع پیوست. هر یک از این کودتاها توسط افسران نظامی رهبری شد که از حضور نیروهای فرانسوی و امریکایی و از بحرانهای اقتصادی دائمی که بر کشورشان تحمیل شده بود خشمگین بودند.
وسعت نیجر با 27 میلیون نفر جمعیت تقریبا دو برابر تگزاس است و به خاطر منابع طبیعی، بویژه اورانیوم و طلا، توسط شرکتهای فراملیتی غارت شده است.
این منطقه از افریقا، یعنی “ساحل”، با بسیاری از بحرانها روبرو بوده است: خشکسالی زمین و بی آبی بدلیل فاجعۀ محیط زیست؛ نفوذ وافزایش ستیزه جویی جنگجویان اسلامی بعد از تجاوز ناتو به لیبی در سال 2011؛ افزایش شبکه های قاچاق برای معاملات اسلحه، قاچاق انسانها، و مواد مخدر در تمامی قسمتهای صحرا؛ تصاحب منابع طبیعی، از جمله اورانیوم و طلا، توسط کمپانی های غربی که صرفا به اندازه کافی پول برای خرید این منابع نمی پردازند و اشغال این ممالک و استقرار نیروهای نظامی غرب با ساختن پایگاها و عملیات این ارتشها بدون هیچ قانون.
دو روز بعد از کودتا، CNSP (کمیتۀ ملی حفاظت از میهن) اسامی 10 افسری که عضو این کمیته بودند را اعلام کرد. انها از تمامی طیف نیروهای مسلح شرکت داشتند: از ارتش ( ژنرال محمد تومبا)، از نیروی هوایی (سرهنگ آمادو ابورامانه)، معاون مدیر کل پلیس ملی (اساهبا ابانکاول).
اکنون مشخص شده است که یکی از موثرترین اعضای احیای دموکراسی، ژنرال سلیفو مودی، رئیس سابق ستاد ارتش و رهبر شورای عالی CNSP بود که کودتای فوریه 2010 علیه رئیس جمهور مامادو تانجا را رهبری کرد. ژنرال مودی ادارۀ مملکت را تا سال 2011 در دست داشت و در انتخابات این سال اقای محمدو ایسافو، به ریاست جمهوری انتخاب شد. رئیس جمهور بعد از اقای ایسافو، اقای بازوم است که در جریان کودتای اخیر دستگیر شده و در زندان بسر میبرد.
در زمان حکومت اقای ایسافو بود که امریکا بزرگترین پایگاه جهانی هواپیماهای جنگی بدون خلبان (drone ) را در شهر اگادز ساخت. نیروهای ویژۀ جنگی فرانسوی در شهری بنام ایرلیت پادگانی احداث کرده و برای حفاظت از استخراج اورانیوم و کمپانی اورانیوم فرانسوی در انجا مستقر شدند.
نکتۀ مهمی که باید به ان توجه کرد این است که ژنرال سلیفومودی، رهبر شورای عالی CNSP ، از اعتبار زیادی در ارتش و ارتباطات بین المللی برخوردار بود. در 28 فوریه 2023 ، ژنرال مودی، در جریان کنفرانس روسای دفاع افریقا در رم، با رئیس ستاد بزرگ ارتشداران امریکا، ژنرال مارک میلی، ملاقات کرد. مفاد این ملاقات در مورد” ثبات منطقه ای، از جمله همکاری بر ضد تروریسم و ادامۀ مبارزه با افراط گرایی خشونت امیز در منطقه” بود.
در 9 مارس 2023، ژنرال مودی از کشور همسایۀ نیجر، مالی، بازدید کرد تا با آسیمی گویتا و رئیس ستاد ارتش مالی، ژنرال عمر دیارا، برای تقویت همکاری نظامی بین نیجر و مالی گفتگو کند. چند روز بعد در 16 مارس، انتونی بلینکن وزیر امور خارجۀ امریکا برای دیدار با بازوم ( رئیس جمهور نیجر) از نیجر بازدید کرد.
در حرکتی که بسیاری در نیجر ان را ایزوله کردن ژنرال مودی میدانستند، ژنرال مودی در اول ژوئن به عنوان سفیر نیجر در امارات متحده عربی منصوب شد. در نیامی، پایتخت نیجر، گفته میشود که ژنرال مودی صدایی متنفذ در گوش سرتیپ تیچیانی رئیس دولت نیجر بود.
فساد و غرب
یک منبع کاملاً آگاه در نیجر به ما می گوید که دلیل اینکه ارتش علیه بازوم حرکت کرد این است که ” او فاسد و یک مهرۀ دولت فرانسه است”. مردم نیجر از او و گروهش خسته شده بودند. آنها در حال دستگیری اعضای نظام مخلوع هستند که از اموال عمومی اختلاس کردند و بسیاری از آنها به سفارتخانه های خارجی پناه برده اند.
موضوع فساد عنوانی است که حکومت نیجر، کشوری که یکی از پرسودترین ذخایر اورانیوم در جهان را دارد، بدوش میکشد. “فساد” مورد بحث در نیجر مربوط به رشوه‌های کوچک توسط مقامات دولتی نیست، بلکه در مورد ساختاری است که در دوران استعمار فرانسه ایجاد شده است، که مانع از ایجاد حاکمیت نیجر بر مواد خام و توسعه آن میشود.
در قلب این “فساد،” به اصطلاح ” عملیات همکاری” بین نیجر و فرانسه به نام Societe des mines de I’Air (Somair) قرار دارد که مالک و اداره کننده صنعت اورانیوم در این کشور است. به طور شگفت انگیزی، 85 درصد “عملیات همکاری سومایر” متعلق به کمیسیون انرژی اتمی فرانسه و دو شرکت فرانسوی است، در حالی که تنها 15 درصد متعلق به دولت نیجر است [ از مترجم: پیش از ملی شدن نفت ایران بوسیلۀ دکتر مصدق و متحدین او، طبق معاهده ای بین شرکت نفت انگلو-پرشین (بریتیش پترولیوم) و دولت ایران، سهم این کمپانی نفتی 84 درصد و سهم ایران 16 درصد بود. ولی محققین امور نفت ذکر کرده اند که در عمل ایران همیشه سهم اش کمتر از 16 درصد بود. این نشان میدهد که بعد از بیشتر از 70 سال همین نوع “دزدی قانونی” بوسیلۀ کشورهای کُلونیالیسم جدید ادامه دارد]. نیجر بیش از 5 درصد اورانیوم جهان را تولید می کند، اما اورانیوم آن از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است. نیمی از درآمدهای صادراتی نیجر از فروش اورانیوم، نفت و طلا است.
از هر سه لامپ برق که در فرانسه روشن است، نیروی برق یک لامپ با اورانیوم نیجر تامین می شود. و این در حالی است که 42 درصد از جمعیت این کشور آفریقایی زیر خط فقر زندگی می کنند. مردم نیجر چندین دهه است که شاهدِ از دست دادن ثروت ملی خود بوده اند.
به عنوان نشانه ای از ضعف دولتهای قبلی، در طول دهه گذشته، کشور نیجر بیش از 906 میلیون دلار را تنها در شکایتهایی بر ضداش که در داوری از 10 پرونده توسط شرکت های چند ملیتی به مرکز بین المللی حل و فصل اختلافات سرمایه گذاری و اتاق بازرگانی بین المللی ارائه شده بود، از دست داده است.
فرانسه در سال 2002 با قبول کردن سیستم یورو، استفاده از فرانک را متوقف کرد. اما، چهارده مستعمره سابق فرانسه به استفاده از واحد پولی فرانک یا مرتبط به فرانک، Communaute’ Financie’re Africaine (CFA)، را ادامه دادند که مزایای زیادی برای فرانسه دارد. 50 درصد از ذخایر این کشورها باید در خزانه داری فرانسه نگهداری شود و کاهش ارزش CFA توسط فرانسه، مانند سال 1994، اثرات فاجعه باری بر کشورهای استفاده کننده از آن گذاشته است.
در سال 2015، ادریس دبی ایتنو، رئیس جمهور چاد اظهار داشت که CFA “اقتصاد آفریقا را به پایین می کشد” و “زمان آن رسیده است که این بندِ ناف، که مانع از توسعه در آفریقا می شود، را قطع کرد.” بحث در کشورهای ساحل نه تنها برای حذف نیروهای فرانسوی، همانطور که در بورکینافاسو و مالی اتفاق افتاد، بلکه برای شکستن قدرت اقتصادی فرانسه در منطقه ادامه دارد.
غیر- متعهد جدید
در ژوئیه 2023 در اجلاس سران روسیه و آفریقا، ابراهیم ترائوره، رئیس جمهور بورکینافاسو، کلاه قرمزی در سر داشت تا بازتاب یونیفرم رهبر سوسیالیست و ترور شده کشورش، توماس سانکارا باشد .
ترائوره به شدت بر ضدِ محکوم کردن کودتاهای نظامی در کشورهای ساحل، از جمله در گفتمانهای سفر اخیر هیئت اتحادیه آفریقا به کشورش، واکنش نشان داد. او گفت: “برده ای که طغیان نمی کند، سزاوار ترحم نیست.” او ادامه داد که اتحادیه آفریقا باید از محکوم کردن آفریقایی‌هایی که تصمیم به مبارزه با رژیم‌های دست نشانده خود، که نوکران غرب هستند، دست بردارد.
در ماه فوریه، بورکینافاسو میزبان نشستی بود که شامل دولتهای مالی و گینه بود و در این نشست، ایجاد یک فدراسیون جدید از این کشورها، در دستور کار قرار گرفت. با این حرکت جدید از طرفِ نیجر، احتمال زیادی وجود دارد که نیجر به این گفتگوها دعوت شود.
ویجی پراشاد مورخ، سردبیر و روزنامه نگار هندی است. او یک نویسنده و خبرنگار ارشد در Globetrotter است. او سردبیر LeftWord Books و مدیر Tricontinental: Institute for Social Research میباشد. او بیش از 20 کتاب نوشته است، از جمله “ملت های تیره تر” و “ملت های فقیرتر”. آخرین کتاب‌های او “مبارزه ما را انسان می‌سازد: درس گرفتن از جنبش‌های سوسیالیسم” و (با نوام چامسکی) “خروج: عراق، لیبی، افغانستان شکنندگی قدرت ایالات متحده را نشان میدهد.”
کامباله موساولی، اهل جمهوری دموکراتیک کنگو (DRC) است. او یک صدای برجسته سیاسی و فرهنگی کنگو است. او که در آکرا، غنا مستقر است، یک تحلیلگر سیاست در مرکز تحقیقات کنگو-کینشازا میباشد.
منبع مقاله:
رشد اقتصادی کشورهای بریکس، عمدتا امپریالیستهای شرقی ضد کارگر، رشدی بر اساس استثمار نیروی کار است. ضرورت و قاعده انقلاب در این کشورها، با کشورهای غربی هیچ فرقی ندارد. ابلهان هستند که منافع طبقاتی را به منافع ملی ترجیح میدهند و از گنگی ماتریالیسم تاریخی برای اهداف اقتدارطلبانه بردگی مزدی استفاده میکنند. اگر رشد اقتصادی انقلابی بود، استالین و ترتسکی جنایتکار هم انقلابی بودند. تحصیل میکنند تا بهتر زنان و کارگران را گول بزنند.
آنارشیست
چه بدبخت که بجای درک علمی و فعالیت آگاهگرانه به کودتای مرتجعین راضی شده.
آنارشیست
کارگران تولید میکنند، مرتجعین با هم می جنگند (حمله نظامی، کودتا، انقلاب مخملی، جنگ نیابتی، دخالت در انتخابات، رشوه و خرید سیاستمدار ) تا ارزش اضافی را به جیب خودشان بریزند.
ضد-اقتدار
در کشور گل و بلیل حتا ارتش با عرضه وجود ندارد که کودتا کند و این فسیل های مذهبی را به کربلا و نجف بفرستد!
افسوس.
ضد-اقتدار ایرانزمین