سرم‌‏های گمشده

گزارشی از وضعیت نامشخص حدود 54 میلیون سرم تنها در 4 ماه گذشته

مریم سرخوش

خبرنگار اجتماعی/ هم میهن

وضعیت حدود 54 میلیون سرم تامین شده در 4 ماه گذشته مشخص نیست. بررسی‌های هم‌میهن با استناد به آمار تخمینی از تمام بیمه‌ها، نشان می‌دهد که در 4 ماه دوم امسال میزان مصرف سرم فقط حدود 24 میلیون بوده درحالی‌که برای همین مدت، 78 میلیون سرم تامین و تولید شده است. اینکه برای این حجم انبوه از سرم‌ها چه اتفاقی رخ می‌دهد، سوالی است که باید نهادهای نظارتی به آن پاسخ دهند اما برخی کارشناسان صنعت دارو در گفت‌وگو با هم‌میهن 2دلیل را دراین‌باره مطرح می‌کنند؛ اول قاچاق سرم‌ها و دوم دپوی آنها برای جلوگیری از کمبود یا فروش آزاد و درآمد بیشتر. هرچند حیدر محمدی، رئیس سازمان غذا و دارو به هم‌میهن می‌گوید: «درباره سرم‌ها به دلیل حجیم بودن و قیمت بالای‌شان احتمال قاچاق کمتر است، اما احتمال نشت سرم‌ها از برخی مراکز درمانی وجود دارد.»

یک جلسه سرم‌تراپی؛ 250 تا 500 هزار تومان

اتاق تزریقات درمانگاه‌ها و مراکز درمانی این روزها برچیده شده و نامش به «سرم‌تراپی» تغییر کرده، حالا یا مراجعه‌کنندگان خودشان تقاضای سرم دارند یا پزشکان برای‌شان تجویز می‌کنند. مراکز درمانی هم با اعلام اینکه برای سرُم تحت قرارداد بیمه‌ها‌ نیستند، فاکتور آزاد تحویل بیماران می‌دهند تا هزینه یک سرم‌تراپی ساده حدود 300-200 هزارتومان آب بخورد. سود بیشتر را هم سایت‌های اینترنتی عرضه‌کننده خدمات پزشکی می‌برند و برای یک سرم‌درمانی ساده بیش از 400 هزار تومان می‌گیرند.
با گرم‌شدن بازار سرم‌تراپی، قیمت‌ها هم تصاعدی است، به‌طوری‌که قیمت سرم‌تراپی از سوی سایت‌های اینترنتی و خدمات در منزل بیشتر از 400 هزار تومان فاکتور می‌شود. اگر بیمار سرمی نداشته باشد، تامین سرم 100 تا 150 هزار تومان و هزینه تزریق هم 180 هزار تومان می‌شود. برای هر تزریق داخل سرم هم حدود 30-20هزار تومان باید اضافه کرد.
قیمت تزریقات در مطب‌ها و مراکز درمانی کمی‌ پایین‌تر است، اما چندان هم ارزان نیست. تزریق سرم در درمانگاه‌ها و بیمارستان‌ها بیشتر از 200 هزار تومان هزینه دارد که شامل خرید سرم و ملزوماتش 50 تا 100 هزار، تزریق 60 تا 80 هزار تومان، رگ‌گیری 50 هزار تومان و هر تزریق داخل سرم 5 تا 20 هزار تومان. به نظر می‌رسد که عادت اشتباه بیماران به سرم‌تراپی، ماهانه هزینه هنگفتی را روی دست نظام سلامت برای تامین سرم‌ها و البته بیماران برای پرداخت هزینه‌های درمان گذاشته اما در سوی دیگر، سود قابل‌توجهی را از فروش سرم‌های خارج از نسخه و با قیمت آزاد نصیب برخی سودجویان این وضعیت کرده است. این در حالی است که قیمت پایه سرم‌ (ترکیه‌ای و ایرانی) در داروخانه‌ها حدود 15هزار تومان است که همراه با ست سرم و ملزومات دیگر حدود 25 هزار تومان با بیمه و حدود 50 هزار تومان به صورت آزاد قیمت می‌خورد، اما در بازار آزاد این هزینه سه تا چهار برابر می‌شود.

تجویز 6027 سرم فقط از سوی یک پزشک

سرم‌درمانی این روزها، شغل نان وآب‌داری شده و آمارنامه‌ سازمان غذا و دارو درباره تعداد اقلام دارویی و تعداد نسخ به تفکیک پزشک نشان می‌دهد که تنها در پاییز امسال، یکی از پزشکان تهرانی، 6027 سرم برای بیمارانش تجویز کرده؛ یعنی حدود 66 سرم در روز. در پاییز امسال هم بیشترین میزان تجویز سرم در تهران، خوزستان و اصفهان ثبت شده و در آن سوی جدول هم خراسان جنوبی، خراسان شمالی و سمنان کمترین مصرف را داشته‌اند. البته رئیس وقت سازمان غذا و دارو از ابتدای امسال نسبت به افزایش 50 درصدی مصرف سرم در کشور هشدار داده بود اما حالا بیمه سلامت این عدد را 33 درصد در 10ماه گذشته اعلام می‌کند؛ افزایش مصرفی که منجر به کمبودهای این دارو طی ماه‌های اخیر هم شد و سازمان غذا و دارو را مجبور به افزایش تولید داخل و واردات کرد.
آنها از ابتدای مهرماه تاکنون، ماهانه 19میلیون سرم تامین کرده‌اند؛ 15میلیون تولید داخل و 4 میلیون هم وارداتی که این عدد در دی‌ماه به 21 میلیون رسید. مسئولان مربوطه می‌گویند میزان مصرف بالاست و نمی‌دانند که تا چه زمانی باید این حجم از سرم‌ها تامین شود. اما بررسی‌های هم‌میهن نشان می‌دهد، میزان مصرف رسمی سرم در کشور تحت پوشش سازمان‌های بیمه‌گر، تغییر چندانی نکرده و این عدد در مردادماه امسال با وجود اوج مصرف به دلیل گرمازدگی، 2میلیون عدد بوده است. بنابر آمارنامه سازمان بیمه سلامت، در فرورین‌ماه امسال بیش از 423 هزار سرم، در اردیبهشت‌ماه حدود 412 هزار سرم، در خردادماه بیش از 432 هزار سرم، در تیرماه بیش از 524 هزار سرم، در مردادماه با بیشترین میزان مصرف بیش از 736 هزار سرم، در شهریورماه بیش از 487 هزار سرم، در مهرماه حدود 654 هزار سرم، در آبان‌ماه بیش از 676 هزار سرم، در آذرماه بیش از 560 هزار سرم و در دی‌ماه هم 588 هزار سرم تحت پوشش بیمه و نسخ پزشکان تجویز شده است؛ عددی معادل 5 میلیون و 625 هزار و 323 سرم. آماری که تفاوت چندانی با سال گذشته ندارد و این عدد در فروردین‌ماه 1400 بیش از 355 هزار سرم، در اردیبهشت‌ماه حدود 362 هزار سرم، در خردادماه بیش از 351 هزار سرم، در تیرماه بیش از 434 هزار سرم، در مردادماه با بیشترین میزان مصرف بیش از 578 هزار سرم، در شهریورماه بیش از 510 هزار سرم، در مهرماه حدود 360 هزار سرم، در آبان‌ماه بیش از 397 هزار سرم، در آذرماه بیش از 390 هزار سرم و در دی‌ماه هم 403 هزار واحد سرم بیمه‌ای بوده است.
آنطور که سرانه تجویز سرم‌‌های پرمصرف (سدیم کلراید) در پاییز 1401 نشان می‌دهد، درمجموع 2 میلیون و 118 هزار و 47 سرم در مراکز درمانی دانشگاه‌های علوم پزشکی وزارت بهداشت مصرف شده، اما سجاد اسماعیلی، مشاور رسانه‌ای سازمان غذا و دارو از توزیع حدود ۱۲۵ میلیون واحد سرم تا پایان آذرماه ۱۴۰۱ خبر داده است.

احتمال نشت سرُم‌ها

سعید کریمی، معاون درمان وزارت بهداشت این مسئله را تایید می‌کند و به هم‌میهن می‌گوید:‌ «بیمه سلامت حدود 40 میلیون نفر را تحت پوشش دارد و اگر این عدد را با بیمه تامین اجتماعی و سایر بیمه‌ها محاسبه کنیم، میزان مصرف امسال سرم در کشور در مردادماه به‌عنوان پرمصرف‌ترین ماه، نهایت 2میلیون بوده است. مصرف درمانی ماهانه سرم در کل کشور قطعا بیشتر از این عدد نیست و با توجه به اینکه تولید و تامین سرم در کشور بیشتر از نیاز مصرف است، احتمالا با نشت سرم‌ها، دپوی غیرقانونی آنها و حتی قاچاق مواجهیم.»
بررسی سرانه تجویز سرم‌‌های پرمصرف (سدیم کلراید) در پاییز 1401 نشان می‌دهد، درمجموع 2 میلیون و 118 هزار و 47 سرم در مراکز درمانی دانشگاه‌های علوم پزشکی وزارت بهداشت مصرف شده، اما سجاد اسماعیلی، مشاور رسانه‌ای سازمان غذا و دارو از توزیع حدود ۱۲۵ میلیون واحد سرم تا پایان آذرماه ۱۴۰۱ خبر داده است. اینکه برای این حجم انبوه از سرم‌ها چه اتفاقی رخ می‌دهد، سوالی است که باید نهادهای نظارتی به آن پاسخ دهند اما برخی کارشناسان صنعت دارو در گفت‌وگو با هم‌میهن دو دلیل دراین‌باره مطرح می‌کنند؛ اول قاچاق سرم‌ها و دوم دپوی آنها برای جلوگیری از کمبود یا فروش آزاد و درآمد بیشتر. هرچند حیدر محمدی، رئیس سازمان غذا و دارو به هم‌میهن می‌گوید: «درباره سرم‌ها به دلیل حجیم بودن و قیمت بالای‌شان احتمال قاچاق کمتر است، اما احتمال نشت سرم‌ها از برخی مراکز درمانی وجود دارد.»

تامین به معنای مصرف نیست

میزان مصرف سرم در کشور چقدر است؟ این سوالی است که سعید کریمی، معاون درمان وزارت بهداشت به آن پاسخ می‌دهد. به گفته او، برای اینکه آمار دقیقی از میزان مصرف سرم در کشور داشته باشیم، باید این آمار به صورت مجموع از سوی سازمان‌های بیمه‌گر اعلام شود اما بررسی خدمات مصرف سرم در بیمه سلامت نشان می‌دهد که بیشترین میزان مصرف در مردادماه امسال و بیش از 700 هزار سرم بوده است: «حدود 40میلیون نفر تحت پوشش بیمه سلامت قرار دارند و اگر مبنا، مردادماه را ماه پرمصرف سرم در کشور در نظر بگیریم، این عدد همراه با سایر بیمه‌ها ازجمله بیمه تامین اجتماعی، باید ضرب در 2 تا 3 شود که در نهایت به 2 میلیون سرم می‌رسد.» او ادامه می‌دهد: «البته در ماه‌های دیگر میزان مصرف سرم در کشور کمتر بود و تنها در در پیک آنفلوآنزا شاهد افزایش مصرف بودیم که آن هم در آمارنامه بیمه سلامت به میزان مصرف مردادماه نرسید. درمجموع طی 9ماه امسال نسبت به همین بازه زمانی در سال گذشته 30 درصد افزایش مصرف سرم داشتیم و این مسئله کاملا طبیعی است چراکه 6 میلیون نفر به پوشش بیمه‌ای این سازمان اضافه شده‌اند و سال گذشته این عدد را نداشتیم.» کریمی دلیل دیگری را هم دراین‌باره مطرح می‌کند و توضیح می‌دهد: «امسال کرونا شرایط بهتری داشت، به همین دلیل با کاهش رعایت دستورالعمل‌ها با موج آنفلوآنزا مواجه شدیم. اما مصرف سرم در بیشترین میزان تخمینی، 2 میلیون در ماه و مربوط به مردادماه بوده است و افزایش غیرمنطقی مصرف نداشتیم.»
معاون درمان وزارت بهداشت در پاسخ به این سوال که چرا با وجود چنین ارقامی، این میزان سرم در کشور تامین می‌شود، می‌گوید: «اینکه عنوان ‌شود ماهانه 10میلیون سرم در کشور در حال مصرف است و بر این اساس سرم تامین شود، ادعای کاملا اشتباهی است. ایراد هم در اینجاست که سازمان غذا و دارو اعلام می‌کند این میزان سرم تامین و فروخته شده، اما فروش و تولید، معادل مصرف نیست چراکه این وسط یک زنجیره توزیع وجود دارد و منجر به دپوی سرم می‌شود.» او درباره اینکه عنوان می‌شود بخشی از این سرم‌ها دپو می‌شوند و چه نیازی به دپوی چند 10 میلیونی سرم‌ها در کشور وجود دارد، می‌گوید: «من معترض چنین وضعیتی‌ هستم. مصرف سرم در کل کشور قطعا بیشتر از 2 میلیون در ماه نیست. اگر بخشی از آن را هم برای بخش غیربیمه‌ای در نظر بگیریم، برای پیگیری وضعیت سایر سرم‌های تامین‌شده نیاز است که نهادهای نظارتی ورود جدی داشته باشند. در حال حاضر تولید و تامین سرم در کشور بیش از نیاز مصرف است و این نشان می‌دهد ما در جایی با نشت سرم‌ها، دپوی غیرقانونی آنها و حتی قاچاق مواجهیم. این مسئله را به سازمان غذا و دارو و نهادهای متولی در این حوزه اعلام کرده‌ام که ورود کنند تا وضعیت این حجم قابل‌توجه از تامین سرم در کشور تعیین تکلیف شود.» کریمی درباره اینکه با این وضعیت اکنون مردم و پزشکان متهم اصلی افزایش مصرف سرم در کشور معرفی می‌شوند، توضیح می‌دهد: «نباید فروش و تولید را معادل مصرف در نظر بگیریم. برای مصرف، شاخص مشخص داریم و سازمان‌های بیمه‌گر این اعداد را به‌صورت مستند در اختیار دارند. اگر بیشتر از این سرم در کشور عرضه شده، به معنی افزایش مصرف نیست و باید پیگیری شود که چه اتفاقی برای آنها رخ داده است.»
توضیحات معاون درمان وزارت بهداشت درحالی‌است که علی صالحی، دادستان تهران هم اوایل بهمن‌ماه از دستگیری دو نفر خبر داد که اقدام به انبار کردن سرم کرده بودند. به گفته این مسئول: «در پی کمبود سرم در داروخانه‌ها و پس از کسب خبر از منابع اطلاعاتی پیرامون انتقال تعدادی سرم از داروخانه‌ای در خیابان پیروزی به محل و انبار غیرمجاز، این موضوع در دستور کار این دادستانی قرار گرفت و دستورات قضایی برای شناسایی متهمان و انبار نگهداری دارو‌ها خطاب به فرماندهی تهران بزرگ صادر شد. در ابتدا محل نگهداری سرم‌ها در خانه‌ای در محدوده شیخ‌هادی شناسایی و تعداد ۳۰۲ عدد سرم کشف و جهت بررسی تخصصی و قابلیت مصرف، تحویل دانشگاه علوم پزشکی مربوطه شد.» او همچنین گفته بود: «با انجام اقدامات اطلاعاتی، انبار دیگری در همان منطقه شیخ‌هادی شناسایی و پس از صدور دستور قضایی و ورود به محل، بیش از 2100 عدد سرم و هزاران قلم دارو و تجهیزات پزشکی و مواد آرایشی و بهداشتی غیرمجاز و قاچاق از واحد مذکور کشف شد.»

تجویز غیرمنطقی سرُم تخلف است

«افزایش 50درصدی مصرف سرم در ابتدای سال و 33درصدی در 10ماه امسال نمی‌تواند چندان طبیعی باشد، به نظر می‌رسد انگیزه‌هایی وجود داشته که منجر به افزایش مصرف سرم در کشور شده است.» این نکته را یک پزشک به هم‌میهن می‌گوید. او در توضیح بیشتر اضافه می‌کند: «در بیمارستان دولتی، تعرفه تزریق سرم در بخش دولتی، ۳۰ هزار تومان است اما این عدد در بخش خصوصی تا ۱۵۰ هزار تومان هم می‌رسد، پزشکان از تعرفه سهم دارند و به همین دلیل نمی‌توان انگیزه‌های اقتصادی در افزایش تجویز سرم را نادیده گرفت.» البته محمدمهدی ناصحی، مدیرعامل سازمان بیمه سلامت دراین‌باره و اینکه چرا یک پزشک در تهران می‌تواند روزانه 66 سرم برای بیمارانش تزریق کند، به هم‌میهن می‌گوید: «این مسئله می‌تواند در یک مرکز درمانی وجود داشته باشد. البته اگر چنین چیزی رخ داده باشد و میزان تجویز سرم از سوی یک پزشک عدد غیرقابل قبولی باشد، تخلف است. این قابل قبول نیست که یک پزشک این میزان بیمار بدحال در طول روز داشته باشد و میزان قابل‌توجهی سرم را تجویز کرده باشد.» او با بیان اینکه امسال در نسخ بیمه سلامت، مصرف سرم 33درصد رشد نسبت به سال گذشته داشت، تاکید می‌کند: «گاهی در شرایط خاص، مصرف بیش از حد می‌شود. البته نمی‌گوییم که دقت پزشکان کم است اما گاهی با بیمارانی مواجهیم که به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند و با توجه به اینکه شرایط جسمی مناسبی ندارند، تقاضا و اصرار برای دریافت سرم می‌کنند. البته در پیک آنفلوآنزا هم افراد با علائم گوارشی بیشتری به بیمارستان‌ها مراجعه می‌کردند، به همین دلیل تامین مایع خوراکی و تزریقی در اولویت قرار گرفت و افزایش مصرف رقم خورد.»

سرم‌تراپی علمی نیست

«امسال براساس گزارش‌هایی که داشتیم در نسخه الکترونیک و در بخش بیمه‌ای بیشترین قلمی که از سوی پزشکان تجویز شده و بیمه‌ها هم پرداخت کرده‌اند، سرم‌های سدیم کلراید بوده و مصرف این دارو هم افزایش داشته است.» این نکته را حیدر محمدی، رئیس سازمان غذا و دارو به هم‌میهن می‌گوید و ادامه می‌دهد: «در دی‌ماه، بیشترین میزان تامین سرم را داشتیم و این رقم به 21 میلیون عدد هم رسید. اصلا نمی‌دانیم تا چه زمانی باید این حجم از سرم‌ها را تامین کنیم. میزان نیاز سالانه کشور پیش از کرونا 5/10میلیون عدد بود که در پاندمی کووید-19 این عدد به 15میلیون و اکنون به 19 تا 21 میلیون هم رسیده است.» او با تاکید بر اینکه مصرف غیرمنطقی سرم در کشور ما وجود دارد و از مردم و پزشکان می‌خواهیم که مصرف سرم‌ها را مدیریت کنند، می‌گوید: «بسیاری از مردم در مراجعه به مراکز درمانی درخواست تزریق سرم دارند اما باید تاکید کنم از نظر علمی واژه‌ای تحت عنوان «سرم‌تراپی» نداریم. سرم به‌عنوان یک محلول حجیم تزریقی مطرح است که یا به همراه بسیاری از داروها یا برای انحلال داروها استفاده می‌شود. برای افرادی هم که دچار گرمازدگی شده باشند، سرم تجویز و مصرف می‌شود. بر این اساس از معاونت درمان و سازمان نظام‌پزشکی درخواست کردیم که نظارت‌های لازم را دراین‌باره داشته باشند تا القای سرم‌تراپی منجر به افزایش مصرف نشود.» او درباره آمار اعلام شده از سوی بیمه سلامت برای مصرف سرم و متناسب نبودن آن با حجم زیاد تامین سرم‌ها می‌گوید: «مصرف 10ماهه بیش از 5 میلیون سرم، آماری است که از سوی بیمه سلامت اعلام شده، اما مصرف آزاد سرم هم داریم که بخش بزرگتری را تشکیل می‌دهد. علاوه بر این، بعد از کرونا مراکز دارویی و درمانی هم افزایش پیدا کردند و این طبیعی است که اقدام به دپوی سرم در مراکز خود کنند. البته نشت سرم‌ها از این مراکز هم می‌تواند صورت بگیرد. اما سرم‌ با توجه به قیمت و حجیم بودنش کالایی نیست که قاچاق معکوس شود. از سوی دیگر به‌نظر می‌رسد برخی مراکز به‌دلیل نگرانی از تأمین سرم، ذخایر خود را افزایش داده باشند که دراین‌باره توصیه می‌شود سرم‌ها برای موارد اورژانسی تجویز شود تا نیاز فعلی‌ای که در جامعه برای مصرف ایجاد شده، کاهش پیدا کند.» او همچنین در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است درمانگاه‌ها با هدف افزایش درآمد اقدام به افزایش تجویز و تزریق سرم برای بیماران کنند؟ می‌گوید: «تعرفه مربوط به تزریق سرم معادل ۲۲هزار تومان در بخش دولتی است که اگر این تعرفه دریافت شود، قانونی است، اما برخی مراکز مبلغ بیشتری نسبت به تعرفه دریافت می‌کنند و این موضوع باید از سوی سازمان نظام پزشکی پایش شود و برخورد لازم با آن صورت بگیرد. دراین‌باره باید معاونت درمان هم نظارت‌ها و پیگیری‌های لازم را انجام دهد. این طبیعی نیست که مصرف سرم در کشور تا این حد افزایش پیدا کند و ضرورت دارد در بخشی که افزایش بی‌رویه‌ای رقم خورده، مدیریت مصرف صورت بگیرد.»

متهم کردن پزشکان، درست نیست

کارشناسان حوزه دارو معتقدند که تعرفه خوب تجویز سرم، منجر به افزایش مصرف کاذب سرم در کشور شده و این مسئله را باید یکی از دلایل افزایش 33 درصدی تجویز سرم در سال جاری دانست. چندی پیش بهرام‌ عین‌اللهی، وزیر بهداشت هم عنوان کرده بود که افزایش تجویزهای پزشکان در کمبود سرم‌ها تاثیرگذار بوده است. محمد پیکانپور، مدیر کل داروی سازمان غذا و دارو هم اوایل بهمن‌ماه امسال با بیان اینکه بررسی نسخ الکترونیک پزشکان نشان می‌دهد، میزان تجویز سرم از ۱۱میلیون سال گذشته به بیش از ۱۹میلیون رسیده و سرم در صدر اقلام دارویی پرمصرف قرار گرفته، اعلام کرده بود: «دراین‌باره گزارش‌هایی هم از سرم‌تراپی دریافت می‌شود که ممکن است بخش‌هایی از آن مبتنی بر اصول علمی نباشد و نیاز به همکاری بیشتری در این سطح وجود دارد.» اما محمد رئیس‌زاده، رئیس کل سازمان نظام پزشکی کشور معتقد است، اینکه بخواهیم کمبود دارو و سرم را به افزایش تجویز از سوی پزشکان ربط بدهیم، کاملا نادرست است. او دراین‌باره به هم‌میهن توضیح بیشتری می‌دهد و می‌گوید: «در سازمان غذا و دارو، کمیته تجویز منطقی دارو وجود دارد و من از آنها درباره چنین ادعایی سوال کردم و خودشان آن را نفی کردند. به گفته آنها، افزایش مصرف سرم در ماه‌های اخیر جز در تناسب با آنفلوآنزا، شرایط فصلی و کرونا دلیل دیگری از نظر تجویز نداشته و قابل انتظار بوده است.» رئیس‌زاده درباره اینکه آیا رواج پدیده سرم‌تراپی و درآمدزایی خوب آن برای پزشکان و مراکز درمانی نمی‌تواند منجر به تشدید افزایش مصرف سرم در کشور شده باشد هم می‌گوید: «اینکه برای کمبودها، پزشکان را متهم به افزایش تجویز کنیم هم آمار، هم تحلیل نادرستی است. مگر افزایش تجویز پزشکان چه میزان می‌تواند به کمبودها دامن بزند و هرقدر هم باشد، نمی‌تواند وضعیت بحرانی به وجود بیاورد. وزارت بهداشت و حوزه درمان هم این مسئله را تایید نمی‌کند و من هم آن را رد می‌کنم. البته باید این را بگویم که تجویز غیرمنطقی دارو همیشه در کشور ما وجود داشته اما عدد به میزانی نیست که کمبودهای دوره‌ای را به آن ربط دهیم. در سال‌های گذشته هم تجویز غیرمنطقی وجود داشته و آمار آن موجود است. امسال در تجویز غیرمنطقی، ما وضعیت غیرقابل قبولی نسبت به گذشته نداریم.» دراین‌باره محمدهادی صادقی، نایب‌رئیس شورای‌عالی نظام‌پزشکی کشور هم چندی پیش اعلام کرده بود، تجویز سرم در مطب‌های خصوصی طی یکی دو‌ماهه اخیر به دلیل کاهش عرضه سرم به داروخانه‌ها به‌شدت کاهش پیدا کرده است. او گفته بود طبق آمارهای غیررسمی، تجویز سرم از سوی پزشکان نسبت به فصل آنفلوآنزای سال قبل تغییر عمده‌ای نکرده؛ اما کمبود خیلی بیشتر از اینها خودش را نشان می‌دهد.

آمار تامین و توزیع متناقض نیست

سازمان غذا و دارو تا پایان آذرماه امسال حدود ۱۲۵ میلیون واحد سرم توزیع کرده است و از ابتدای مهرماه این عدد ماهانه 19 میلیون و در دی‌ماه 21 میلیون واحد بوده است. اما مجتبی بوربور، نایب‌رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو، تامین حدود 20 میلیون سرم در ماه را چندان منطقی نمی‌داند و به هم‌میهن می‌گوید: «به نظر نمی‌رسد که به‌صورت دقیق ماهانه 19 میلیون سرم در کشور تامین شده باشد.» او در پاسخ به این سوال که اگر چنین عددی را در نظر بگیریم، با توجه به میزان مصرف اعلام شده، آیا احتمال قاچاق سرم‌ها یا خروج آنها از چرخه توزیع برای فروش گران‌تر در بازار سیاه و آزاد وجود دارد، توضیح می‌دهد: «اگر همین عدد را در نظر بگیریم و 5 میلیون از سرم‌ها برای بیمارستان‌ها و مراکز تابعه وزارت بهداشت مصرف شده باشد، حدود 25 درصد میزان تامین شده است. 75 درصد باقیمانده هم برای بخش خصوصی و دیگر سازمان‌های بیمه‌گر خواهد بود. بنابراین عدد طبیعی است و آمارها با هم تناقضی ندارند.» او با بیان اینکه امسال افزایش مصرف سرم وجود داشته، ادامه می‌دهد: «دانشگاه‌های علوم پزشکی سهمیه مصرفی خودشان را اعلام می‌کنند و سایر مراکز درمانی مثل کلینیک‌ها، درمانگاه‌های سرپایی، بیمارستان‌های ارتش، خدمات درمانی و… در این آمارها وجود ندارند. طبیعی است که به دلیل اثر التهابی بازار، افزایش مصرف رقم بخورد.»