لایحه بودجه هر ساله از سوی « سازمان برنامه و بودجه » بعد از دریافت گزارش ها از ارگان ها و نهاد های گوناگون تهیه و تنظیم شده به هیئت دولت داده می شود که بعد از بررسی مقدماتی بوسیله رئیس جمهور به هیئت رئیسه مجلس تقدیم می شود و مجلس اعلام وصول می کند. لایحه بودجه تا 15 آذرماه هر سال باید به مجلس تحویل داده شود ولی از دوران احمدی نژاد که دلداده رهبری بود و فکرش به رهبری نزدیک این تاریخ و مقررات بهم خورد و تهیه بودجه جدیت خود را از دست داد ( احمدی نژاد سازمان برنامه و بودجه، شورای پول و اعتبار و برخی دیگر از نهاد ها را منحل کرد ) رئیس دولت 13 که ادامه دهنده راه احمدی نژاد است و نزدیک به خامنه ای در تهیه بودجه همان مسیر را می پیماید، هرچند « قالی باف » گفت: تا برنامه 7 توسعه تصویب نشود مجلس لایحه بودجه را اعلام وصول نخواهد کرد. دوره برنامه 6 در سال 1400 به پایان رسیده و دولت « رئیسی » با عقبه امام صادقی ها هنوز برنامه 7 توسعه را آماده نکردند. به هر رو بودجه سال 1402 با ارقام خیالی با نزدیک به دو ماه تاخیر به مجلس داده شد تا با تشکیل کمسیون تلفیق بررسی شود. در ادامه وزیر اقتصاد و رئیس سازمان برنامه و بودجه در مجلس حضور یافتند تا سازو کار های بودجه را توضیح و تشریح کنند تا مجلس بی اختیار نمایش های سیرک گونه خود را آغاز کند.

بودجه مهمترین سند مالی دولت و حکمرانی است که درآمد ها و هزینه های مالی را در یک سال مالی ( از اول فروردین هر سال تا آخر اسفند همان سال ) پیشبینی، تعیین و مشخص می کند در واقع بودجه بخشی از اهداف بلند مدت اقتصاد و توسعه را اجرایی می کند. بودجه ریزی اشکال گوناگونی دارد، در ایران بودجه ریزی بر اساس هزینه های دوره گذشته با یک ضریب تساعدی مشخص در رابطه با افزایش هزینه ها، پرداخت ها و…محاسبه و مشخص می شود.

بودجه 1402 واقعی و اجرایی به نظر نمی رسد زیرا منابع درآمدی آن بصورت خیالی پیش بینی شده است، مجموعه بودجه 5 هزار و 261 هزار میلیارد تنظیم شده و نسبت به بودجه امسال 44 درصد افزایش دارد و با محاسبه میزان تورم بیش از 40 درصد نمی توان گفت که انبساطی است از این مقدار2164 هزار میلیارد تومان بودجه عمومی و 3097 میلیارد بودجه بانک ها و شرکت های وابسته به دولت است. در این بودجه 328 هزار میلیارد به عمران اختصاص داده شده که به نظر نمی رسد تحقق یابد زیرا دولت بخش مهمی از ان را حذف می کند تا در فعالیت های دیگر بویژه در سرکوب بکار برد. در بودجه یارانه های نقدی 315 هزار میلیارد، یارانه نان56 و یارانه دارو 69 هزار میلیارد در نظر گرفته شده است که آنهم نشانگر گسترش فقر و بی عدالتی در جامعه است، البته بیشترین افزایش هزینه ها با 131 درصد افزایش در سپاه دیده می شود که بودجه آن از 51 هزار میلیارد به 119 می رسد. همسو با آن بودجه صدا و سیما با بیش از 40 هزار کارمند که مهمترین و بزرگترین ابزار تبلیغاتی رژیم است با 42 درصد افزایش بودجه مبلغ آن به 7 هزار و 938 میلیارد می رسد. صدا و سیما هرچند مخاطب زیادی ندارد و مردم از دروغ پردازی های آن به تنگ آمده اند از بودجه عمومی تغذیه می کند و توده های مردم با شنیدن دروغ پراکنی و تبلیغات یکسویه رژیم از آن دور شده اند. در رابطه با افزایش حقوق کارمندان، با توجه به میزان تورم که در مواد خوراکی و ضروری از 60 درصد تجاوز می کند افزایش حقوق کارمندان تنها 20 درصد خواهد بود که از میزان تقاضا و مصرف آنها به شدت خواهد کاست و سفره آنها کوچک تر خواهد شد، در نتیجه تعداد بیشتری به زیر خط فقر کشیده خواهند شد. آنچه مشاهده می شود گویا دولت سیزدهم در سال مالی آینده تورم را به حال خود رها خواهد کرد زیرا با این بودجه توان مهار و کنترل آن را نخواهد داشت.

در مقابل هزینه های پیدا و ناپیدای ردیف های بودجه درآمد های بودجه تامل برانگیر همراه با شک و تردید است زیرا بخش مهمی از آن غیر قابل حصول و دستیابی است، در لایحه بودجه آمده است. اساس بودجه را مالیات های دریافتی تشکیل خواهد داد، میزان آن با 59 درصد افزایش نسبت به امسال به 838 هزار میلیارد تومان خواهد رسید.از این مبلغ 296 هزار میلیارد با افزایش 122 درصدی از شخصیت های حقوق، 122 هزار میلیارد با 45 درصد افزایش از مالیات بر درآمد ها، 37 هزار میلیارد با 37 درصد افزایش از ثروت، 129 هزار میلیارد از واردات با 67 درصد افزایش و 252 هزار میلیارد از کالا و خدمات با 24 درصد افزایش مالیات اخذ خواهد شد. البته مالیاتی هم به واحد های مسکونی و ویلاهای لوکس و خودرو های گران قیمت در نظر گرفته شده است. در بخش دیگر درآمد های بودجه فروش 1میلیون 400 هزار بشکه نفت در روز با بشکه ای 85 دلار پیش بینی شده و با محاسبه هر دلار 23 هزار تومان 603 هزار میلیارد تومان می شود. اینکه بتواند جمهوری اسلامی با تحریم ها یک میلیون و 400 هزار بشکه با قیمت 85 دلار در روز بفروشد، زیر سئوال است! سومین منبع درآمدی بودجه را واگذاری دارایی های مالی به مبلغ 294 هزار میلیارد تومان تشکیل می دهد، عموما این مبلغ از واگذاری ها به خودی ها تشکیل می شود که گاهی دریافت واقعی صورت نمی گیرد.

حال می توان به ارزیابی این ارقام غیر واقعی پرداخت، بودجه از انسجام لازم برخوردار نیست و دولت رئیسی توانایی لازم در مدیریت جامعه و اقتصاد را ندارد، در این بودجه هیچگونه انضباط مالی به چشم نمی خورد، ماه ها است تظاهرات بی وقفه ادامه دارد و رژیم ولایت با کشتار و خشونت می خواهد کنترل جامعه را در دست گیرد، در حالی که شرایط عادی و معمولی نیست، هزاران جوان در خیابان و کوچه فریاد می زنند که دیگر نمی خواهند مثل گذشته زندگی کنند، تولید کالا و خدمات به شدت کاهش یافته است، سرمایه اجتماعی رو به زوال و نابودی است، بدون این سرمایه چگونه می توان برنامه های اقتصادی را پیش برد؟ هدف رژیم از بودجه و پروزه های اقتصادی اولویت های ایدئولوژیک و مذهبی آن است. رهبر بار دیگر خدای دهه 60 را وارد میدان کرده، به مداحان متوسل شده، مسیر جنایت را برای ذوب شدگان در ولایت هموار کرده است، بنابرین در شرایط پر التهاب امروز که اقتصاد کشور روزانه اداره می شود و بنا به گفته ی « سعید لیلاز » ( مشاور همیشگی و پایدار اقتصادی رژیم در هر دوره ) دولت رئیسی برای اداره امور اقتصادی هر روز 5 هزار میلیارد تومان نقدینگی تولید می کند دیگر نمی توان برنامه اقتصادی دراز مدت را اجرا کرد . از آن گذشته دولت در نیمه های سال با دیگر سران قوا گرد هم آمده بر خلاف قانون از شورای عالی اقتصاد اجازه انتشار اوراق بدهی می گیرد.

در حالی که فشار های جهانی در حال افزایش و میزان سرمایه گذاری رو به کاهش است، چگونه می توان به افزایش درآمد های نفتی و مالیاتی دل بست؟ درآمد سرانه شاخص مهمی در ارتقاء و افزایش رفاه در جامعه است سال ها است تشکیل سرمایه ثابت رو به کاهش است. براساس داده های مرکز پژوهش های مجلس تشکیل سرمایه ثابت ناخالص به تولید ناخالص داخلی در سال 1390 به میزان 26 درصد بوده و مقدار آن در سال 1400 به کمتر از 15 درصد کاهش یافته است. یعنی در این دهه هیچگونه رشد اقتصادی صورت نگرفته است ( معمولا 33 درصد از تولید ناخالص داخلی به تشکیل سرمایه ثابت می انجامد ) در این صورت با استهلاک مولد های کنونی که با عدم سرمایه گذاری های جدید همراه است تولید به شدت کاهش خواهد یافت و اوضاع از این هم بدتر خواهد شد.

مالیلت های مستقیم، مالیات بر درآمد، مالیات بر ثروت و مالیات بر اشخاص حقیقی و حقوقی نیازمند شکوفایی و رونق اقتصادی است، در کشوری که مردم به حال خود رها شده و با داشتن منابع فراوان گازی مدارس، دانشگاه ها، ادارات بعلت سرما تعطیل شده و کشور به حالت نیمه تعطیلی درآمده، دریافت مالیات ممکن خواهد شد؟ « مهدی چمران » از اعضای همیشگی شورای شهر که اینک ریاست این شورا را بر عهده دارد می گوید: مردم خودشان به خودشان یاری برسانند که از این سرما آسیب نبینند. پرسش اینجاست تو و دولت و رژیم تو که از حق و حقوق مردم تغذیه و دزدی می کنید چکاره هستید؟ چرا دست از این مقام همیشگی خود با این همه ناتوانی بر نمی دارید؟ با قطعی و فشار پائین گاز بخش مهمی از صنایع خوابیده و دست از تولید کشیده اند. « رضا شهرستانی » عضو هیئت مدیره انجمن تولید کنندگان فولاد در گفتگو با خبرگزاری « ایلنا » می گوید: کمبود گاز باعث قطعی برق و کاهش تولید 2 میلیون تنی فولاد می شود.در این میان کارخانه های سیمان و مراکز صنعتی دیگر به کار خود پایان دادند.در شرایطی که اقتصاد در رکود و تولید دچار کاهش شود از حجم مالیات ها کاسته می شود که تولید بتواند خود را بازسازی کند ولی دولت رئیسی بجای کاهش از بودجه تبلیغاتی و سرکوب به افزایش درآمد های مالیاتی برای بودجه خود فکر می کند. « حسینعلی حاجی دلیگانی » عضو کمسیون برنامه و بودجه در مجلس شورای اسلامی می گوید: این بودجه در ایجاد ثبات اقتصادی، کاهش تورم و گرانی و کاهش فقر و فاصله طبقاتی چاره اندیشی نکرده و به نظر نمی رسد چنین خطی هم داشته باشد. هنوز مشخص نیست که دولت رئیسی بتواند این بودجه خیالی خود را اجرایی کند زیرا هر روز بر دامنه تظاهرات  و اعتصابات افزوده می شود و توده های مردم از رژیم و دولت دست نشانده آن فاصله می گیرند. رژیم بیشتر از اجرای سیاست های اقتصادی به حفظ و بقاء خود فکر می کند و در این راه به هر جنایتی دست می زند. در شرایط کنونی بودجه و برنامه های توسعه اقتصادی هیچ معنی و مفهومی ندارند زیرا برای پیشبرد و اجرای آن، نه منابع مالی مشخص و قابل اعتماد و نه مدیریت لازم وجود دارد.کسری بودجه، کاهش ارزش پول ملی ( ارزش دلار به مرز 43 هزار تومان رسیده ) تورم روز افزون، خروج سرمایه از کشور و عدم اعتماد بین مردم و رژیم زمینه های توسعه پایدار و اجرای سیاست های اقتصادی را از بین برده است.، برای نجات کشور باید از این رژیم ارتجاعی گذر کرد…..

محمد حسین یحیایی

mhyahyai@yahoo.se.