یک فعال محیط زیست با بیان اینکه فعالیت معدن توسعه پایدار جوامع محلی، پیکره‌های طبیعی و… را تخریب می‌کند، از واگذاری ۵۰۰۰ معدن غیرفعال و متروکه انتقاد کرد و گفت: بخش مالی و سود حاصل از این معادن مبهم و غیرشفاف است اما آن چیز که شفاف است، تخریب محیط زیست و معیشت پایدار مردم است.

به گزارش ایسنا، یکی از  فعالیت‌های اقتصادی که به محیط زیست آسیب شدید و غیرقابل جبرانی وارد می‌کند، معدن‌کاوی است که از جمله آثار آن می‌توان به آلودگی آب‌های زیرزمینی، جاده‌سازی ، تخریب مناطق کوهستانی همچنین از بین رفتن تنوع جانوری و پوشش گیاهی و…اشاره کرد. به گفته یک دکتری محیط زیست بدون شک تداوم روند فعلی معدن‌کاوی در کشور غیر قابل جبران خواهد بود چراکه زمانی که یک معدن باز شود و استخراج از آن صورت گیرد، نمی‌توان برای جبران آن اقدامی کرد اما اگر پیش از اقدام به استخراج از معادن برنامه‌ریزی صحیح وجود داشته باشد، می‌توان آثار مخرب ناشی از آن را کاهش داد.

چندی پیش اخباری مبنی بر مزایده و واگذاری ۵۰۰۰ معدن متروکه به شرکت‌های خصوصی منتشر شد. مسعود امیرزاده در گفت و گو با ایسنا در واکنش به اخبار منتشر شده مبنی بر مزایده و واگذاری ۵۰۰۰ معدن متروکه به شرکت‌های خصوصی، درباره معادن‌کاوی و اثرات مخرب آن اظهار کرد: یکی از مخرب‌ترین بخش‌های اقتصادی که تخریب بسیار گسترده و غیرقابل برگشتی را به سرزمین وارد می کند و درآمدهای اقصادی ناچیزی دارد، صنعت معدن است.

وی ادامه داد: مفهوم معدن برای مردم و سیاستمداران اینگونه جا افتاده است که در یک منطقه دور افتاده مقداری ماده بر سطح زمین ریخته است که باید آن‌ها را جمع‌آوری و به پول و مواد معدنی تبدیل کنند تا موجب رونق اقتصادی آن‌ها شود.

نابودی پیکره طبیعی با معدن‌کاوی

این فعال محیط زیست باتاکید بر اینکه شناخت ما از طبیعت با معنای حقیقی آن تفاوت بسیاری دارد، گفت: معادن در داخل پیکره‌های ارزشمند طبیعت قرار گرفته‌اند. آن‌ها در همجواری کوه‌ها، رودها، جنگل‌ها و مراتع هستند و برای به دست آوردن آن ماده معدنی باید پیکره طبیعی متلاشی شود که در این صورت کارکردهای طبیعی خود را از دست می‌دهند علاوه برآن ارزش منظری پیکره‌های طبیعی نیز از بین می‌رود.

وی درباره اهمیت ارزش‌های منظری پیکره‌های طبیعی اظهار کرد: ارزش‌های منظر که در دنیای جدید به آن توجه می شود، موجب آرامش روانی هستند. ما با فعالیت‌های معدنی کوه سالم، جنگل سالم و رودخانه سالم را متلاشی می‌کنیم و ارزش منظر را از بین می‌بریم.  هنگامی که این ارزش‌ها از بین برود، وابستگی و عشق به سرزمین نیز مخدوش می‌شود چراکه وقتی ارزش‌های منظری سرزمین کامل باشد به آن وابستگی و دلبستگی داریم.

امیرزاده افزود: پسماندهای معدنی جزو مخرب‌ترین و آلوده‌ترین پسماندها هستند. در برخی هزاران برابر بیشتر از حجم مواد معدنی استخراج شده، پسماند آلوده کننده به طبیعت تحمیل می‌شود. این پسماند موجب آلودگی و نابودی عرصه‌های طبیعی می‌شوند.

دور زدن نهادهای حاکمیتی محیط زیستی با قانون و تبصره معادن

وی درباره تبصره اصلاحیه قانون معدن گفت: طبق اصل ۴۵ و  ۵۰ قانون اساسی دو نهاد حاکمیتی محیط زیست و منابع طبیعی وظیفه حفاظت از منابع طبیعی را بر عهده دارند اما با افزودن قانون معادن و تبصره‌ اصلاحیه قانون معادن در سال ۹۰ و ۹۲  سازمان‌های حفاظتی محدود و معادن و فعالیت‌های معدنی آزاد شدند و به نوعی می‌توان گفت محیط زیست و منابع طبیعی را با قانون معادن دور زدیم.

این فعال محیط زیست ادامه داد: بخش معدن با فعالیت آزادانه و به عنوان یک مخرب و نابودکننده سرزمین به هر نحوی از پیکره‌ و عرصه‌های طبیعی بهره می‌برد تا به سود موردنظر برسد.

وی با تاکید بر اینکه فعالیت معدن‌کاوی همیشه مورد اعتراض فعالان محیط زیست و جوامع محلی و بومی بوده است، گفت: با انجام فعالیت‌های معدنی، زندگی کشاورزانی که در آن محدوده سکونت دارند، مختل می‌شود. آب، هوا، خاک و پیکره طبیعی که زندگی آن‌ها را پشتیبانی می‌کند تخریب می‌شود.

امیرزاده ادامه داد: این فعالیت‌ها موجب اختلافات فرهنگی و آسیب در زندگی جوامع محلی می‌شود، یعنی بخش معادن با انجام فعالیت‌های اقتصادی، معیشت پایدار افراد بومی و محلی را تخریب می‌کند.

وی با اشاره به انتقادات فعالان محیط زیست از معدن‌کاری اظهار کرد: ما توقع داریم که قوانین در این حوزه اصلاح شود و معدن به بهانه‌های اقتصادی که خیلی هم در مقابل تخریباتی که ایجاد می‌کند مسئله مهم و چشمگیری نیست، نتواند کشور را تخریب کند و تنها افرادی خاص سود ببرند و معیشت پایدار مردم را آسیب بیند.

این فعال محیط زیست با اظهار تاسف از خبر مزایده، واگذاری و فعالیت مجدد ۵۰۰۰ معدن غیر فعال و متروکه  گفت: این  ۵۰۰۰ معدن به‌قدری گسترده است که تمام ایران را به‌صورت نقطه به نقطه در بر می‌گیرد. این عمل به معنای تحمیل  ۵۰۰۰ بمب انتقاد ، شکاف اجتماعی و عامل تخریب محیط زیست به جامعه است.

الزام بررسی فعالیت معادن و اصلاح قانون معادن

امیرزاده تاکید کرد: ما از معترضان فعالیت معدن هستیم، یعنی حتی تمام معادنی که مجوز دارند و در حال فعالیت هستند مورد اعتراض دستگاه‌های حاکمیتی محیط زیست و منابع طبیعی و فعالان محیط زیست و جوامع بومی هستند. این نارضایتی نسبت به معادنی که به دلایل مختلفی دچار وقفه و تعطیل شدند، شدیدتر است چراکه این معادن یا نتوانسته‌اند ضوابط محیط زیستی را رعایت کنند و یا نارضایتی‌های اجتماعی به قدری زیاد بوده که دستگاه‌های حاکمیتی مجبور به تعطیلی آن‌ها شدند.
 
وی افزود: کنشگران محیط زیست بیانیه‌ای مبنی بر اعتراض نسبت به فعال‌سازی معادن متروکه امضا کردند چراکه ضوابط به‌درستی رعایت نشده است.  

به گفته این فعال محیط زیست کوه‌ها مهم‌ترین منابع تامین آب هستند اما بر اثر فعالیت معادن متلاشی می‌شوند. جنگل‌های ما که در حال حاضر هم دچار زوال و نابودی هستند دوباره  آسیب جدیدی به آنها وارد می‌شود. رودخانه‌ها نیز که  هم اکنون دچار مشکل هستند اگر معادن روی رودخانه‌ها فعالیت کنند، آلودگی آن‌ها افزایش می‌یابد همچنین پیکره طبیعی رودخانه برهم می‌خورد. این موضوع توسط جامعه مدنی مورد اعتراض است و به‌طور قطع از سوی مردم محلی نیز با مقاومت‌های شدیدی مواجه خواهد شد.

وی تاکید کرد: نکته قابل توجه این است که نه تنها این ۵۰۰۰ معدن نباید فعال شوند بلکه فعالیت معادن موجود نیز باید بررسی و قانون معادن نیز اصلاح شود و بر خلاف شعارهای توخالی مبنی بر  احداث معادن برای رونق اقتصادی و ایجاد اشتغال، به هیج وجه اینگونه نیست و تنها برخی افراد خاص از آن سود می‌برند.

این فعال محیط زیست ادامه داد: سود حاصل از این معادن و بخش مالی آن بسیار مبهم و غیر شفاف است و اصلا مشخص نیست که به چه کسانی می‌رسد اما آن چیز که شفاف است، نابودی معیشت پایدار مردم، چرای دام آن‌ها، فعالیت کشاورزی و نابودی باغ آن‌ها است.

امیرزاده در پایان تصریح کرد: روستای نطنز از نمونه‌های بارز آسیب فعالیت معادن به روستاییان است. روستاییان ساکن در نطنز، با همان آب اندکی که وجود داشت و آب قنات‌ها زندگی می‌کردند اما فعالیت معدن روبه‌روی این روستا، موجب نابودی باغ‌ها و مزارع، آب، چشمه و خاک آن‌ها و عامل اصلی مهاجرت روستاییان شده است. باید برای حفظ بنیان‌های زیستی کشور تلاش و فعالیت‌های معدنی محدود شود.