جایزه صلح نوبل سال ۲۰۲۳ به نرگس محمدی تعلق می‌گیرد.

کمیته نوبل در نروژ امروز جمعه، ۱۴ شهریور، در بیانیه‌ای نرگس محمدی را به دلیل “مبارزه علیه سرکوب زنان و تلاش برای تقویت و تحکیم حقوق بشر و آزادی برای همگان” شایسته دریافت این جایزه  اعلام کرد.

محمدی از سرشناس‌ترین چهره‌های فعال در زمینه حقوق بشر به شمار می‌آید و هم اکنون به دلیل همین مبارزاتش در زندان است.

در پنج دهه‌ای که از زندگی محمدی می‌گذرد تجربه زندان و روایت شجاعت و جسارت او پیوسته نام این فعال حقوق بشر را در سطح رسانه‌ها و محافل اجتماعی و سیاسی مطرح کرده است.

محمدی گرچه از دوران دانشجویی در دهه هفتاد و نیز در چارچوب همکاری با گروه‌های ملی-مذهبی تجربه بازداشت و زندان را داشت ولی با بازداشت و حبس او  در سال ۱۳۸۹ در مقام نایب‌رئیسی و سخنگویی کانون مدافعان حقوق بشر نامش بیش از پیش به عنوان فعال حقوق بشر تثبیت شد.

ریاست هیات اجرایی شورای ملی صلح و فعالیت محوری در کارزار برای “لغو گام به گام اعدام” از دیگر فعالیت‌های برجسته محمدی بوده است.

اظهارات و رویکردهای صریح و شفاف محمدی در عرصه سیاسی سبب شده که او صرفا به عنوان یک فعال حقوق بشر شناخته نشود و در عرصه سیاسی نیز مواضعش اعتنا برانگیزد.

او تحقق حقوق بشر و زمینه‌های مساعدتر برای پایان سرکوب زنان را به لزوم گذار از حکومت دینی جمهوری اسلامی پیوند زده است و در این سال‌ها رهایی از ساختار حاکم کنونی را با لزوم تحریم انتخابات و منزوی‌سازی هر چه بیشتر حکومت پیوند زده است.

محمدی با تأکید بر اصلاح‌ناپذیری حکومت ایران از جمله کسانی است که بر لزوم برگزاری همه‌پرسی تحت نظارت سازمان ملل متحد برای گذار از این حکومت تاکید و تصریح دارد.

نرگس محمدی همسر تقی رحمانی، از فعالان ملی- مذهبی است که چندین سال را در زندان جمهوری اسلامی گذارنده است.

آنها صاحب دو فرزند هستند که در پی خروج تقی رحمانی از کشور به پدر پیوستند. رنج و فشاری که سرکوب‌ها و بازداشت‌ها و تبعید در مورد  محمدی و رحمانی برای این دو فرزند دوقلو داشته نیز به بخشی از بیوگرافی سیاسی و حقوق بشری این خانواده بدل شده است.

ممانعت مقام‌های امنیتی جمهوری اسلامی از تماس ساده و عادی فرزندان نرگس محمدی با او نیز کم و بیش جنبه رسانه‌ای پیدا کرده و بخشی از فشارهای حکومت برای بازداشتن این تلاشگر حقوق بشر از ادامه فعالیت‌هایش بوده است.

دیداری که نرگس محمدی  سال ۱۳۹۳ در تهران با کاترین اشتون، هماهنگ‌کننده وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا داشت بازداشت او را در پی آورد و دادگاهی که قاضی صلواتی ریاست آن را به عهده داشت برایش ۱۶ سال زندان برید که دستکم ده سال آن قابل اجرا بود.

خانم محمدی در سال ۱۳۹۳ پس از دیدار با کاترین اشتون، مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا که به تهران رفته بود، بازداشت شد. او در همان سال در دادگاهی به ریاست قاضی صلواتی به ۱۶ سال زندان محکوم شد که ۱۰ سال آن قابل اجرا بود.

همبستگی محمدی در زندان با خانواده‌های کشته‌شدگان آبان ۱۳۹۸ سبب شد که او را به زندان زنجان تبعید کنند، انتقالی که با ضرب و شتم همراه بود و خانم محمدی روایتی جسورانه از آن به بیرون درز داد.

محمدی گرچه در مهر ۱۳۹۹ مشمول  قانون کاهش مجازات شد و رهایی خود را بازیافت، ولی تداوم فعالیت‌های او در زندان سبب شد که قوه  قضائیه جمهوری اسلامی دوباره او را با اتهاماتی مانند “تبلیغ علیه نظام”، “افتر” و “تحصن در دفتر زندان” و … به ۳۰ ماه حبس تعزیری و پرداخت جزای نقدی و ۸۰ ضربه شلاق محکوم کند.

او از همین ایام دوباره در زندان جمهوری اسلامی است.

با این همه، از درون زندان نیز فعالیت خود را چه با شرح و روایت‌هایی از رنجی که بر زندانیان می‌رود و چه در همبستگی با مبارزات مردم کشور و فعالان سیاسی و حقوق بشری ادامه داده است.

این دومین بار است که جایزه نوبل صلح به یک فعال حقوق بشری در ایران تعلق می‌گیرد. سال ۱۳۸، بیست سال پیش، این جایزه به شیرین عبادی تعلق گرفت.

دویچه وله