درگذشت خوزه “په‌په” موخیکا
نویسنده: رافائل سانتوس / ترجمه- مسعود کوچک

درگذشت خوزه “په‌په” موخیکا

عملیات رسانه‌های سرمایه‌داری برای القای “تسلیم” در مبارزات مردمی
نویسنده: رافائل سانتوس عضو حزب کارگران آرژانتین
تاریخ: ۱۴ مه ۲۰۲۵

خوزه “په‌په” موخیکا در سن ۸۹ سالگی درگذشت. او یکی از بنیان‌گذاران جنبش آزادی‌بخش ملی “توپاماروها” بود. وی یکی از “نه گروگان” معروف (Raúl Sendic, Eleuterio Fernández Huidobro, Mauricio Rosencof, Henry Engler, Julio Marenales, Jorge Zabalza, Jorge Manera y Adolfo Wasem)  به شمار می‌رفت که توسط عملیات کودتای نظامی ۱۹۷۳، بیش از ۱۲ سال در شرایط بسیار سخت زندانی و در سیاه‌چاله‌های بدون نور، همراه با شکنجه‌های جسمی و روانی سپری کردند. هیچ مبارز سوسیالیست و حتی دموکراتی نبود که برای آزادی “په‌په” موخیکا و سایر زندانیان سیاسی دردوران دیکتاتوری نظامی اروگوئه تلاش نکرده و یا بی تفاوت بوده باشند.

آنها نهایتا با مبارزات کارگران و مردم اروگوئه آزاد شدند. در اول ماه مه ۱۹۸۳، اتحادیه کارگری مرکزی یک راهپیمایی با حضور بیش از ۴۰۰ هزار کارگر در مونته‌ویدئو برگزار کرد که یکی از مطالبات این گردهمایی عفو زندانیان سیاسی بود.

سرانجام در اوت ۱۹۸۴، نظام دیکتاتوری با امضای “پیمان کلوب نیروی دریایی” گذار به یک روند انتخاباتی/نهادی را  (هرچند با محدودیت های سیاسی) در ازای تضمین مصونیت برای نظامیان سرکوبگر پذیرفت. لیبر سرگنی، رهبر جبهه فراگیر، در مارس همان سال آزاد شد و این پیمان را با خطاب  به هوادارانش ” نه حتی یک شعار منفی “تأیید کرد. این پیمان، مصونیت برای جنایات دیکتاتوری بین ۱۹۷۳ تا ۱۹۸۵ را تثبیت کرد و هدف آن منحرف کردن مبارزات توده‌ها بدون تغییر در ساختارهای استثمارگر سرمایه‌داری و نیمه‌استعماری اروگوئه بود.

درسال ۱۹۸۵، موخیکا و سایر چریک‌های پیشین توپاماروها همراه با زندانیان سیاسی دیگر آزاد شدند. همچون بسیاری از سازمان‌های چریکی در آمریکای لاتین، موخیکا به طور کامل در سیاست رسمی ناشی از پیمان کلوب نیروی دریایی ادغام شد. او در سال ۱۹۸۹ جنبش مشارکت مردمی MPPرا بنیان نهاد و به جبهه فراگیر پیوست.

 موخیکا رویکردی “عاشقانه و صلح‌آمیز” در سیاست را پیش گرفت. او آشکارا اعلام کرد که هیچ “کینه‌ای” نسبت به سرکوبگران ندارد و از توده‌ها خواست از او پیروی کنند و مبارزات خود را کنار بگذارند. او در سال ۲۰۱۰، در فهرست جبهه فراگیر، رئیس‌جمهور شد و افتخار می‌کرد که “از قدرت برای مجازات نظامیان استفاده نکرد”. موخیکا به مخالفی بحث‌برانگیز و فعال با مبارزات کارگری و مردمی تحت نام “آشتی” و “اعتدال” تبدیل شد.

یکی از آخرین دخالتگری های  بحث‌برانگیز او (موخیکا)، مخالفت با همه‌پرسی اکتبر ۲۰۲۴  که با تلاش‌های PIT-CNT (اتحادیه مرکزی)، سازمان‌های بازنشستگان، چپ و غیره که برای لغو اصلاحات بازنشستگی ارتجاعی که سن بازنشستگی را افزایش می داد، کاهش دستمزدها  و سلطه شرکت‌های خصوصی بازنشستگی AFAP سازماندهی شده بود، می باشد. موخیکا حتی با برانکارد به این تجمع آمد تا مردم را به رأی ندادن برای لغو این اصلاحات فرا بخواند، چون به گفته او”باعث هرج‌ومرج اقتصادی” می‌شد. موضع او کاملاً با خواست سرمایه‌داری بزرگ، چه در آمریکای لاتین (ازجمله آرژانتین و برزیل) و چه در سطح جهانی، همسو بود. با این حال، بیش از ۴۰درصد رأی‌دهندگان (حدود یک میلیون نفر) به لغو اصلاحات رأی دادند.

در دسامبرسال ۲۰۲۴ ، موخیکا خواهان آزادی معدود شکنجه‌گران و قاتلان دیکتاتوری که محکوم شده بودند، گردید. او حتی کسانی را که علیه این نظامیان شهادت داده بودند، به “شهادت دروغ” متهم کرد. گویدو مانینی ریوس، رئیس سابق ارتش و رهبر حزب راست افراطی کابیلدو آبیرتو، به محل اقامت موخیکا رفت تا با این ابتکار “بشردوستانه” هماهنگی کند. سازمان‌های حقوق بشری اروگوئه، به‌ویژه “مادران و خانواده‌های بازداشت‌شدگان دوران دیکتاتوری”، اتحادیه کارگری و بسیاری از گروه‌های مردمی، این مواضع را محکوم کردند.

موخیکا به نماد مخالفت با مبارزات کارگری و مردمی تبدیل شد. دولت جدید اروگوئه (جبهه فراگیر) اعلام کرده بود که خواسته‌های کارگران را از طریق “کمیسیون گفت‌وگوی اجتماعی” بررسی خواهد کرد. این کمیسیون متشکل از ۱۸ عضو است که تنها یکی از آنها نماینده PIT-CNT می باشد، بقیه نمایندگان دولت و کارفرمایان هستند. در مراسم اول ماه مه اخیر که توسط PIT-CNT برگزار شد، سخنرانان خواهان افزایش حداقل حقوق بازنشستگی، پایان دادن به خصوصی‌سازی نظام بازنشستگی (AFAP) و… شدند. حتی بدون ورود به جزئیات این پیشنهادها، “په‌په” موخیکا علناً با آنها مخالفت کرد و هرگونه اقدام اعتراضی از سوی کارگران که در برابر دولت جبهه فراگیر قرار گیرد را رد کرد. او با واکنش‌های اعتراضی گسترده‌ای از سوی بخش‌های مختلف کارگری و اتحادیه‌ای مواجه شد.

این آخرین مداخله عمومی او (موخیکا)بود: یک هفته بعد درگذشت.

موخیکا در سطح بین‌المللی نیز نقشی روشن در جهت “آشتی” (کاذب) با امپریالیسم و ارتجاع ایفا کرد. او به همراه رئیس‌جمهور وقت، لوئیس لاکای پائو، و رهبران تمام احزاب سرمایه‌داری، بیانیه‌ای در حمایت از دولت صهیونیستی – که مردم فلسطین را قتل‌عام می‌کند – امضا کرد. موخیکا همچنین خود را به‌عنوان میانجی برای گفتگو با رئیس‌جمهور کودتاگر بولیوی، جئانین آنی‌یس، معرفی کرد. اما این پیشنهاد از سوی مردم بولیوی با اعتصابات عمومی قدرتمند رد شد و در نهایت آن دیکتاتوری سرنگون گردید.

درگذشت ” په‌په “موخیکا از سوی بورژوازی جهانی به‌عنوان ابزاری برای پیشبرد یک عملیات تبلیغاتی رسانه‌ای مورد استفاده قرار گرفته است، عملیاتی که در آن “اعتدال”، “دست کشیدن از آرمان انقلابی” و “تسلیم شدن” توده‌های مردم تبلیغ و ستایش می‌شود. مقالاتی که در این رابطه منتشر شده‌اند، “په‌په” موخیکا را به‌عنوان “فقیرترین رئیس‌جمهور جهان” معرفی می‌کنند و اشاره دارند که او زندگی ساده‌ای در یک مزرعه داشت و بخشی از حقوق بازنشستگی خود را برای پروژه‌های عمومی (ساخت مسکن و…) اهدا می‌کرد. بطور‌ منطقی، این تصویر در تضاد با دولت‌های ثروتمند‌محور‌ ( مانند کریستینا فرناندز و مائوریسیو ماکری، ترامپ و ایلان ماسک و دیگران) است.

موخیکا خودش را “فقیر” نمی‌دانست  و تأکید می کرد که رویکردش به‌جای مصرف‌گرایی بر “خوشبختی معنوی” استوار است. اما توده‌های کارگر روزبه‌روز بیشتر به زیر خط فقر شدید رانده می‌شوند و ناچارند زندگی‌شان را در قالب کار طاقت‌فرسا و         استثمار مضاعف “هدر دهند” تا فقط بتواند مخارج زندگی خود را تامین کنند.اما، ما، برعکس، طرفدار تشویق “مصرف‌گرایی” در میان توده‌ها هستیم: افزایش حقوق بازنشستگی و دستمزدها و بازپس‌گیری تمامی دستاوردهای کارگری که در اروگوئه و سراسر جهان زیر پا گذاشته شده‌اند.

“الگوی اخلاقی بی‌بدیل”، “نمونه‌ای از آمیختن مبارزه سیاسی با مهربانی”، “نمونه‌ای از ساده‌زیستی در جامعه‌ای که ثروت‌اندوزان را می‌ستاید”و … ،این‌ها جملاتی هستند که از سوی گابریل بوریچ، لولا داسیلوا، آلبرتو فرناندز، کریستینا کیرشنر و سایر سیاست‌مداران، نه‌ فقط ملی‌گرایان بورژوا بلکه راست‌گرایان جهانی، برای تجلیل از “په‌په” موخیکا گفته شده‌اند.

توده های مردم عمیقا به یاد کسانی که جانشان را برای آرمان‌های مردمی در اروگوئه فدا کردند، وفادار مانده اند.اما در اروگوئه مبارزه برعلیه اصلاحات ارتجاعی بازنشستگی و برای مطالبات کارگری و مردمی (آموزش وپرورش وغیره) ادامه دارد.و این مستلزم مداخله در مبارزه طبقاتی جاری با استقلال سیاسی ،سازماندهی قدرت و بسیج توده های عظیم مردم امکان پذیر می باشد.

ادیت متن ترجمه- مسعود کوچک