گزارش اختصاصی عصر ایران

عصر ایران؛ حسن ظهوری ــ زنان ماهیگیر جزیره هنگام،‌ تنها زنان باقی‌مانده جنوب ایران هستند که هنوز صیادی می‌کنند. تعدادشان هم زیاد نیست، شاید ۱۵ نفر ولی مصمم و ثابت قدم ایستاده‌اند و حتی دخترهایشان را هم تعلیم می‌دهند تا سنت ماهیگیری زنان در جزیره هنگام از بین نرود. خود این زنان هم ماهیگیری را از پدران و حتی مادرانشان یاد گرفته‌اند. در این جزیره مردان اصلا کار کردن زنان، حتی تنهایی در دریا را عیب نمی‌دانند.

برخی دختران جزیره علی‌رغم آن‌که ماهیگیری را خوب بلدند، اما به محض آن‌که مادر می‌شوند باید برای مدتی دریا را ترک کنند. محیط جزیره خیلی هم برای بچه‌هایی که عادت دارند کنار دریا بازی کنند کم‌خطر نیست و هرلحظه این امکان وجود دارد که یک بازیگوشی ساده جان‌شان را هم بگیرد.

زنان ماهیگیر جزیره هنگام فقط با قلاب ماهیگیری می‌کنند. می‌گویند که طعم ماهی قلاب گرفته با طعم ماهی گرفتار در تور فرق می‌کند. از طرفی می‌گویند که تور باعث می‌شود دریا بی‌برکت شود. چرا که گاهی ماهی‌ها و جانوران دریایی که خورده نمی‌شوند هم در دام تور گرفتار شده و می‌میرند. این باعث می‌شود دریا برکت‌اش برود. آن‌ها اگر ماهی غیر خوراکی، قلاب را بگیرد خیلی سریع آزادش می‌کنند.

زنان ماهیگیر مثل مردان جی‌پی‌اس و ابزار مدرن دریانوردی ندارند. علامت این‌که،‌ کی وقت رفتن به دریا فرا می‌رسد، کشتی‌های غرق شده پرتقالی‌هاست که صدها سال قبل به این جزیره آمده‌اند و کشتی‌هایشان به گل نشست. هرچند از سرنوشت آن‌ها هیچ نمی‌دانیم اما حالا کشتی‌های متلاشی شده‌اشان وقتی در جز و مد آب دریا سر بیرون می‌آورند، زمان رفتن صیادان به دریا را اعلام می‌کنند.

ماهیگیری شغل آن‌هاست و حتی غذایشان را هم از دریا می‌گیرند؛ درست مثل مردان اما با این‌که پا به پای مردان به دریا می‌روند، نزد شیلات ایران، حقوق برابر ندارند. ماهیگیری  آن‌هم با قلاب حتما نیاز به مجوز صیادی ندارد و اهالی جزیره بدون مجوز هم می‌توانند ماهیگیری کنند اما مجوز صیادی، شرایط ماهیگیری را به خصوص وقتی با قایق موتوری انجام می‌شود، خیلی متفاوت می‌کند. مجوز صیادی به آن‌ها امکانات بیشتری می‌دهد. مثلا برای سوختی که مصرف می‌کنند می‌توانند یارانه بگیرند و یا حتی با مجوزشان وام دریافت کنند. از طرفی چون زن هستند، هنوز بلاتکلیفند که آیا بالاخره شیلات ایران آن‌ها را به عنوان ماهیگیر قبول دارد یا نه. این درحالیست که صغری مادر خدیجه، در مسابقات ماهیگیری جزیره کیش، مقام اول را کسب کرده‌است.

غرفه‌داری شغل دیگر آن‌هاست. غرفه‌های جزیره هنگام که بیشتر محصولاتی تزئینی ساخته شده از صدف یا تولیدات قلاب‌دوزی خود اهالی جزیره را هستند، مدتیست کسب و کار پر رونقی در فصل سفر،‌ برای اهالی جزیره هنگام داشته‌است. فقط غرفه‌ها نیست که آلاچیق‌های بزرگ هم برای سرو ناهار و خوردن ماهی و میگو و سمبوسه‌های محلی هنگام، برپا شده‌اند. همه این‌ کارها را زنان مدیریت می‌کنند. آن‌ها بخش مهمی از اقتصاد خانواده را به دوش می‌کشند. مردان بیشتر با قایق مسافرها را جابجا می‌کنند و هر قایقی در نوبت خودش، مسافران را کنار غرفه خانواده خودش پیاده می‌کند تا از غذایی که اهل خانه آماده کرده‌اند بخورند.