سیلاب روزهای آخر هفته گذشته، ۲۱ استان را در برگرفت و به ویژه در استان‌های تهران، سمنان، مرکزی، اصفهان، زنجان و مازندران خسارت‌های بیشتری به جای گذاشت.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه پیام ما، بر اساس اعلام اورژانس کشور بر اثر این حوادث ۷ نفر جان خود را از دست دادند و ۵۹ نفر هم در شهرهای کشور مصدوم شدند. همچنین امدادگران جمعیت هلال احمر کشور نزدیک به ۱۶۰۰ نفر را از اطراف رودخانه‌ها و مکان‌های خطرناک جابه‌جا کردند. این وضعیت علاوه بر شهرها و روستاهایی که دچار آبگرفتگی در معابر و ریزش محورهای کوهستانی مانند جاده چالوس اتفاق افتاد.

اما یکی از پرسش‌های مهم درباره وقوع سیلاب‌های کشور به دلایل خسارت‌بار بودن آنها مربوط است. چرا شاهد خسارت هایی هستیم که با شدت وقوع این حوادث تناسبی ندارند؟ رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی به این پرسش پاسخ داده است.

هر سیلی که در کشور رخ می‌دهد در پی‌اش خبری از بروز خسارت نسبتا سنگین هم مخابره می‌شود. خسارت‌هایی که در برخی موارد نسبتی با شدت حادثه ندارد. در سال‌های اخیر و با شدت گرفتن بحث‌ها پیرامون اثرات تغییر اقلیم، موضوع سیلاب‌ها مکرر از سوی برخی مسئولان و کارشناسان به مسئله تغییر اقلیم نسبت داده شده است.

اما رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی می‌گوید الگوی بارش‌ها در کشور به نسبت سال‌های قبل تغییر چندانی نکرده بلکه سرزمین ایران دیگر در برابر این حوادث تاب‌آوری لازم آن را ندارد و ما به شدت آسیب‌پذیر شده‌ایم.«احد وظیفه» می‌گوید که الگوی بارش‌های بهاری کشور طی سال‌های اخیر هیچ تغییری نکرده است و نمی‌توان آن را براساس الگوهای منتزع از سناریوهای تغییر اقلیم بررسی کرد.

بلکه آنچه در حال روی دادن است عبور از مرز تاب آوری شهرها و روستاهای ما در برابر بارش‌هاست‌: «ما بارش‌های نیمه دوم بهار و تابستان را به عنوان بارش‌هاش رگباری می‌شناسیم. این رگبارها همیشه در این فصل در کشور وجود داشته است. در حقیقت به دلیل افزایش دما، تبخیر زیاد می‌شود، در ارتفاعات تراکم این بخار آب و گرما یک بار دیگر آن را تبدیل به رطوبت مایع می‌کند. فرایند میعان فرایندی گرماست و به این دلیل که مانند یک انفجار رخ می‌دهد، یعنی انرژی زیادی آزاد می‌کند به همین دلیل رگبارهای شدید را شاهد هستیم.»

«وظیفه» درباره الگوهای بارش‌های اخیر توضیح می‌دهد: «معمولا سایز ابرها چندان بزرگ نیستند. یعنی ممکن است که در تهران شاهد رگبار در یک دره باشیم اما در دره‌ای دیگر نه. به همین دلیل هم شاهد هستید که این بارش‌ها عموما در همه نقاط کشور یا الزاما یک مسیر مشخص اتفاق نمی‌افتد. شاید بخشی از پیش‌بینی غیر دقیق در مورد مناطق تحت تاثیر چنین سامانه‌هایی هم مربوط به همین مسئله باشد.»احد وظیفه: محیط ما دیگر توان تاب‌آوری ندارد. میزان دست‌کاری و تخریب اراضی و منابع ملی و طبیعی ما به حدی است که هر رگباری جاری می‌شود.

دستکاری سرزمینی مقصر سیلاب

به گفته وظیفه آنچه باید به آن توجه شود، نه وقوع این بارش‌ها بلکه دلیل جاری شدن سیلاب‌هاست: «این باران ها همیشه بوده است. شما در چند دهه گذشته هم از نظر تعداد در این فصل سال با رگبارهای بیشتری مواجه بودید. اما محیط ما دیگر توان تاب‌آوری ندارد. میزان دست‌کاری در اراضی و منابع ملی و طبیعی ما به حدی است که هر رگباری جاری می‌شود. شهرسازی، جاده‌های زیادی که در دل جنگل کشیده‌ایم و همه مداخلات انسانی که در حوزه سرزمینی انجام داده‌ایم این رگبارها را به روان آب تبدیل می‌کند.

باید یک سنجه عددی در نظر بگیرید. ببینید در دهه ۵۰ یا ۶۰ چند درصد از اراضی جنگلی کشور، تحت تاثیر جاده کشی بوده است و حالا در شروع قرن جدید چند درصد از آن، ویلاسازی در ارتفاعات، از بین رفتن مراتع، به حداقل رسیدن پوشش گیاهی به شکل عمومی و در همه عرصه های کشور، توسعه بیش از حد روستاها و شهرها و به لحاظ جمعیت و تعداد همه از جمله مواردی است که تاب آوری محیطی ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. »

به گفته رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی تاثیرپذیری و آثار منفی رگبارها به مرور زمان افزایش می‌یابد: «سال گذشته پس از سیل تهران، مسئله به اثرات تغییر اقلیم نسبت داده شد در حالی که ما در گذشته و حتی تا سال ۵۱ هم در تهران سیل‌های بزرگی داشتیم. هر دوره با سیلاب‌های فراگیر هم این اتفاق رخ می‌دهد که موضوع اثرات و خسارات سیل بررسی می‌شود اما در نحوه مدیریت محیطی ما در هیچ زمینه‌ای تاثیری نخواهد داشت. ما قرار نیست و نمی‌توانیم الگوی بارش را تغییر دهیم، بلکه باید محیط و خودمان را مقاوم کنیم. گام نخست دست برداشتن از دستکاری بی‌برنامه و مدیریت سرزمین است.»