پایان یک دوران خشن و آغاز همکاری و همبستگی در ترکیه، محمد حسین یحیایی

پایان یک دوران خشن و آغاز همکاری و همبستگی در ترکیه

در 27 فوریه 2025 « عبداله اوجالان » ( آپو ) با انتشار اعلامیه ای که از سوی تعدادی از کادر های مرکزی حزب برابری و دمکراسی خلق ها ( دیم پارتی ) قرائت شد پایان اقدامات نظامی و سیاسی حزب کارگران کردستان ( پ ک ک ) را اعلام کرد و انحلال آن را به تشکیل کنگره حزب سپرد. اوجالان خود بنیانگذار این حزب بود که بعد از چند دهه به آن پایان داد و در اعلامیه خود نگاشت که دیگر ضرورتی به ادامه آن در شرایط کنونی ترکیه نیست و دوران جدیدی در همبستگی تورک و کورد آغاز شده است.

اوجالان با خاستگاه روستایی در سال 1949 در شهر « شانلی اورفا » چشم به جهان گشود، در آن سال ها فقر و تنگدستی بر منطقه حاکم بود و فشار نیرو های امنیتی از یک سو و ظلم مالکین از سوی دیگر عرصه را بر مردم بویژه خرده و مالکین تنگدستان تنگتر می کرد، در این میان سیاست یکسان سازی زبانی و فرهنگی که گاهی با خشونت پیش می رفت نه تنها همگرایی را پیش نمی برد به واگرایی بیشتر می انجامید. در چنین محیط اجتماعی و سیاسی اوجالان دوران کودکی را گذراند و از گفتگو های سیاسی پرهیز می کرد تا اوایل دهه 70 میلادی وارد دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آنکارا شد ( این دانشکده کادر های سیاسی و بروکراتیک ترکیه را آموزش و تربیت می کرد ) در این سال ها فعالیت های سیاسی خود را با گروه های چپ آغاز کرد و تحت تاثیر آنها قرار گرفت. باید یادآور شد که در این سال ها جنبش چپ در ترکیه بسیار فعال بود و اوجالان هم با توجه به ساختار اجتماعی و اقتصادی منطقه کورد نشین به سرعت جذب این نیرو ها و فعالیت آنها شد تا جائیکه دانشکده را رها کرد و به تبلیغات پرداخت ولی از سوی پلیس امنیتی بازداشت و مدتی را در زندان گذراند. در این مدت روی مسائل کوردستان و بی عدالتی های آنجا متمرکز شد و در سال 1977 مانیفستی با عنوان « راه ملی به سوی انقلاب کوردی » را منتشر کرد که در آن نقشه راه تشکیل پ ک ک را ترسیم می کرد.

در سال 1978 اوجالان با شرکت تعدادی از دوستان و رفقای خود در شهر « دیاربکر » که عمده ساکنان آن کورد زبان هستند نشستی تشکیل و تاسیس حزب پ ک ک را اعلام کردند و به فعالیت آن رسمیت بخشیدند، ولی با واکنش سریع نیرو های انتظامی و نظامی روبرو شدند و تحت تعقیب قرار گرفتند، اوجالان در سال 1979 مجبور به ترک ترکیه شدو به سوریه رفت ( سوریه که در آن زمان از سوی حافظ اسد اداره می شد رابطه دوستانه ای با ترکیه نداشت ) و در آنجا کمپ آموزشی و نظامی را برپا کرد و تعداد زیادی از جوانان منطقه کوردستان را با کمک دوستان به آنجا منتقل کردند. آموزش نظامی و سیاسی با دیسیپلین خاصی به پیش می رفت، در سال 1984 با نفوذ به خاک ترکیه حملات به نیرو های انتظامی و نظامی و مبارزه مسلحانه آغاز شد که گفته می شود بیش از 40 هزار نفر از دو طرف در این زدوخورد های خشن و خونین جان باختند. مقامات ترکیه گروه پ ک ک و در راس آن اوجالان را دشمن، قاتل و تروریست خواندند ولی در منطقه کورد نشین اوجالان را بعنوان رهبر قبول کردند که گاهی با اعمال زور و فشار به خانواده ها همراه بود و نام « آپو » را بر وی نهادند و بعنوان لیدر قبول کردند.مبارزه مسلحانه افراد پ ک ک مورد حمایت برخی از کشور های همسایه قرار گرفت و خشونت بر منطقه حاکم شد. اتحادیه اروپا، ایالات متحده و ترکیه پ ک ک را گروه تروریستی شناخت و نظامیان ترکیه گاهی برای سرکوب آن به آنسوی مرز ها حمله هوایی و یا زمینی انجام دادند ولی جنگ در منطقه هر روز ابعاد وسیعتری بخود گرفت و گروه های دیگری از جمله ساکنین کورد شهر های بزرگ مانند استانبول، ازمیر، آنکارا و… از هر دو سو از آن حمایت مادی و معنوی کردند.

جمهوری ترکیه و مقامات سیاسی و امنیتی آن فشار به دولت سوریه را برای بیرون کردن اوجالان افزایش دادند و تهدید کردند که جلو مسیر رودخانه مهم و حیاتی فرات به سوریه را مسدود می کنند، در نتیجه دولت سوریه از اوجالان خواست که خاک آن کشور را ترک کند. در این مرحله پ ک ک تعدادی از نفرات خود را به کشور های اروپایی فرستاد و خود اوجالان از چندین کشور اروپایی ( روسیه، ایتالیا، یونان و…) درخواست پناهندگی کرد که همراه با موفقیت نبود و در نهایت از آفریقای جنوبی خواست که به او پناهندگی بدهد و آن مسیر را از راه های گوناگون پیمود ولی در فرودگاه « کنیا » از سوی پلیس ترکیه دستگیر و به ترکیه منتقل شد،

دستگیری اوجالان در سال 1999 اتفاق افتاد و بازجویی و روند دادگاه آغاز شد، در دادگاه نخست به اعدام ولی با تغییر آن به حبس ابد محکوم شد و به جزیره « ایمرالی » که زندان یک نفره بود فرستاده شد. حال 25 سال از آن تاریخ می گذرد و محبوبیت اوجالان از مرز های ترکیه گذشته در مناطق مختلف کورد نشین بعنوان رهبر و لیدر شناخته می شود. در این سال ها فعالیت سیاسی کورد ها نتیجه داده از مدت ها پیش احزابی با نام های گوناگون تشکیل شده و تعداد زیادی نماینده وارد پارلمان ترکیه کردند و در انتخابات شهر و روستا هم در مناطق کورد نشین و حتا در شهر های بزرگ نمایندگی پیدا کردند. فعالیت اقتصادی خود را در حوزه های توریسم و ساخت و ساز افزایش دادند و ثروت چشمگیری اندوختند.

در سال 2013 دولت ترکیه برای پایان دادن به جنگ بی حاصل در منطقه کورد نشین و کاهش خشونت باب مذاکره را با پ ک ک باز کرد و به نتایج قابل قبولی هم دست یافت، در پی آن اوجالان از شبه نظامیان خود خواست خاک ترکیه را ترک کنند و همزمان از شعار های پیشین خود ( استقلال، فدرال، کنفدرال، خود مختار ) عقب نشینی کرد، ولی ترک مخاصمه بعد از 2 و نیم سال شکست و بار دیگر ناآرامی، تنش، جنگ و گریز در منطقه حاکم شد، در اینجا باید یادآور شد که ادامه جنگ و ناآرامی ضربات سختی به اقتصاد ترکیه وارد می کند و قدرت نظامی ها را افزایش می دهد.

اوجالان هرچند در زندان تک نفره ایمرالی بصورت تجرید به سر می برد ولی به شیوه های گوناگون با بیرون از زندان ارتباط برقرار می کند و رهنمود های خود را به گوش شبه نظامیان کورد در داخل و آنسوی مرز های ترکیه و سیاسیون می رساند و هنوز موقعیت برجسته و منحصر به فردی را دارد، از آن رو از مدت ها پیش گفتگوی مقامات ترکیه با تعدادی از نمایندگان حزب برابری و دمکراسی خلق ها ( دیم پارتی ) که با اوجالان در ارتباط اند آغاز شده بود که حادثه بسیار جالب و نادری اتفاق افتاد به این صورت که چند ماه پیش « دولت باخجلی » رهبر راست ترین حزب سیاسی ترکیه بنام « حرکت ملی ترکیه » در روز افتتاحیه مجلس بسوی نمایندگان حزب طرفدار کورد ها رفت، با آنها خوش و بش کرد و دست داد و خواستار آمدن اوجالان به مجلس ملی شد و نشان داد که خواهان همگرایی و همکاری با آنان است. رفتار و عملکرد باخچلی همه را متعجب کرد و نوید آن را داد که شرایط دیگری بر ترکیه حاکم شده است، به نظر می رسد که باخچلی با توافق « اردوغان » اقدام به این کار کرده زیرا عملکردش از سوی اردوغان تحسین شد و مورد حمایت قرار گرفت. روند گفتگو و مذاکره با ایمرالی شتاب گرفت، هیئتی از نمایندگان حزب برابری و دمکراسی خلق ها ( طرفدار کورد ها ) به دفعات به دیدار اوجالان رفتند و از دولت ترکیه خواستند که به زندان اوجالان پایان دهد.

اوجالان پیام خود را با عنوان « فراخوان برای صلح و جامعه دمکراتیک » منتشر کرد که در بخشی از آن آمده است: تاسیس پ ک ک واکنشی به بسته بودن کانال های سیاسی و دمکراتیک بود، در آن دوره شدید ترین خشونت های تاریخی، انکار واقعیت کوردی و محدودیت آزادی ها بویژه در حوزه زبان حاکم بود، اکنون اوضاع تغییر کرده و پ ک ک به زندگی خود پایان می دهد و انحلال آن را ضروری می داند، این آغاز دوران جدیدی خواهد بود، من مسئولیت تاریخی آن را می پذیرم، باید یادآور شد که کورد ها و ترک ها هزاران سال است که باهم زندگی کرده و سرنوشت یکسانی دارند. پیام اوجالان از هر سو مورد تحسین قرار گرفت، پیام در نشستی در استانبول از سوی نمایندگان حزب برابری و دمکراسی خلق ها به دو زبان ترکی و کوردی قرائت شد که با اوجالان دیدار می کردند، اردوغان در اولین واکنش به این پیام گفت: ترکیه از پنجشنبه وارد مرحله جدیدی در تلاش برای ترکیه ای عاری از ترور شده است.« اسماعیل بقایی » سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری ولایت آن را گامی مهم در جهت نفی خشونت خواند و مثبت ارزیابی کرد، همچتان دبیر کل سازمان ملل از انتشار پیام اظهار خوشحالی کرد.

آنچه بیش از همه مهم بود نظر شورای رهبری پ ک ک و پایگاه نظامی این گروه در « قندیل » بود که در اول ماه مارس ( 11 اسفند ) از سوی خبرگزاری « رووداو » منتشر یافت و گفته شد که کمیته رهبری پ ک ک  موافق عبداله اوجالان رهبر زندانی سیاسی خود است و در بخش هایی از آن آمده است: این فراخوان با عنوان « فراخوان برای صلح و جامعه دمکراتیک » فرایند تاریخی جدیدی در کوردستان و خاورمیانه آغاز کرده که تاثیر بزرگی بر توسعه زندگی آزاد و حکومت دمکراتیک در جهان خواهد داشت، بدون شک این فراخوان از اهمیت تاریخی برخوردار است و باید بر پایه سیاسی و قانونی دمکراتیک مناسب اجرایی شود. آپو ( اوجالان ) باید در کنگره مشارکت، آن را هدایت و دوره صلح و جامعه دمکراتیک را مدیریت کند. آنچه مسلم است و مشاهده می شود خستگی هر دو سو از جنگ، خشونت و ویرانی است، هرچند آینده نشان خواهد داد که این همکاری و آرزوی صلح و پیشرفت چگونه به پیش خواهد رفت ولی امید زیادی در دل ها زنده شده، مردم بویژه جوانان در آرزوی دنیایی بهتر به سر می برند.

این پیام برای کشور های منطقه که در آن ملل و اقوام گوناگون در کنار هم زندگی می کنند درس آموز خواهد بود که راه نجات همکاری و همبستگی است. آزادی، دمکراسی زمینه ساز این همکاری و رشد اقتصادی و سیاسی پایدار است، افراد و گروه هایی از روی خودخواهی، خود بزرگ بینی تخم نفاق می کارند و نفرت و دشمنی را افزایش می دهند که نتیجه ای جز نابودی اقتصادی و انسانی نخواهد داشت باید از آن به شدت پرهیز کرد و دوستی و همکاری را با احترام متقابل به زبان ها، فرهنگ ها و اندیشه های متفاوت گسترش داد….

محمد حسین یحیایی