پوتین و جنایت در اوکرائین!

بخش دوم

عباس (بابک)رحمتى

حمله به اوکرائین آغاز یک فاجعه جهانى است.

سحرگاه پنجشنبه بیست و چهارم فوریه، ٢٠٢٢ به فرمان ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، نیروهای این کشور با بمباران شهرهای مختلف اوکراین تهاجم گسترده‌ای را به این کشور آغاز کردند. پوتین در رویاهایش به گذشته باز گشته است و بدنبال اشغال اوکرائین است . او پس از حملۀ نظامی به اوکراین که با عنوان «عملیات ویژه» از آن یاد ﮐﺮﺩه است، در یک سخنرانی تهدیدآمیزِ تلویزیونی گفت:  هدف ما از این عملیات، «ارتش‌زدایی» و «نازی‌زدایی» از اوکراین است. 

به گفتۀ بسیاری از کارشناسان، مبالغه و گزاف‌گویی یکی از ویژگی‌های شخصیتِ پوتین است. به یاد داشته باشیم که او در سال ۲۰۰۸ هنگام مداخلۀ نظامی‌اش در گرجستان و جدا کردن «آبخازیا» و «اُسِتی جنوبی» از آن کشور و در سال ۲۰۱۴ هنگام مداخلۀ نظامی در خاک اوکراین برای الحاق کریمه اصطلاح «نسل‌کشی» را به کار برد. چندی پیش حتی دولت اوکراین را متهم به کوشش در جهت دستیابی به «سلاح اتمی» کرد. در حالی که این اتهام دروغی بیش نیست. 

خلع سلاح اتمی اوکراین پس از امضای «مِموُراندوُم بوداپست» در سال ۱۹۹۴ آغاز شد و به پایان رسید. آن مِموُراندوُم را روسیه و آمریکا و اوکراین امضا کردند. تاکنون هیچ نشانه‌ای دیده نشده است که آن کشور بخواهد تعهداتش را زیر پا بگذارد و کوششی در جهت دستیابی به سلاح اتمی بکند. برپایۀ آن مِموُراندوُم امنیت و تمامیتِ ارضیِ اوکراین در برابر انتقالِ تجهیزات اتمی‌ آن به روسیه، می‌بایست تضمین شود. اما روسیه با تصمیم پوتین، در سال ۲۰۱۴ با مداخلۀ نظامی‌ در خاک اوکرائین تعهداتش را زیر پا گذاشت.او سیاست را در چارچوب سیاست “نازی زدایی” و “جلوگیری از قتل عام” ساکنان مناطق جدایی طلب طرفدار روسیه در شرق اوکرائین جلوه میدهد.

در واقع ، فرمان حمله پوتین به اکروائین ، براى به اشغال درآوردن اوکرائین، بوده است ، این فرمان سیاست احیای حوزه نفوذی دوران “شوروی”را در بر دارد. روسیه امنیت خود را در تضاد با استقلال آنها تعریف می کند. همانطورکه امریکا، مسئله خلیج فارس، تایوان، عراق، سوریه، اسرائیل، اوکرائین و .. را به امنیت خود گره زده است . با این بی منطقی، استقلال، آزادی و دمکراسی در سایر کشورها، مورد هدف موشک و بمبها و تهدیدهای هسته ای قرار می گیرند.

از زمانى که امریکا ، با عقب نشینی از خاورمیانه، جاى خود را به اسرائیل، داد و سیاست کوچ به آسیای شرقی را در دستور کار قرارداد و پس از عقب نشینی های امریکا بعنوان قدرت برتر نظامی و اقتصادی جهان، کرملین به روسیه الحاق شد ، این سیاست بده بستان جای خالی امریکا را پر کرد. همانطوریکه در گذشته جمهورى اسلامى و طالبان را جایگزین کردند.

پس از فروپاشی شوروى ، آرایش نیروهاى قدرت هاى جهانى خصوصن در خاورمیانه شکل دیگرى گرفت. در این میان قدرتهای دو قطبى جهان بهم ریخت که افت قدرت آمریکا و شوروى از نمونه هاى اینهاست.

امروز تغییرات ژئوپولتیک در جهان و حضور چین در صحنه جهانی، سیاست نقل مکان امریکا از خاورمیانه به شرق آسیا،واگذارى ماموریت امریکا به اسرائیل در خاورمیانه، اوجگیری و قدرت طلبی در روسیه و ترکیه اسلامگرا و ماجراجویائی های اسلام سیاسی در منطقه و به قدرت رساندن طالبان ها در افغانستان ، بازى هاى سیاسى براى احیاء برجام و عدم عضویت اکروائین در ناتو و… جهان را این چنین آبستن حوادثى چون جنگ کرده است. امروز با قدرت طلبى و جنگ طلبى که در پوتین سراغ داریم و با سیاست هاى مماشاگرانه بایدن و منافع طلبى اروپا چنانچه سیاست درستى اتخاذ نگردد تا انفجار شعله های جنگی جهانی، بعدى فقط تار موئی فاصله نمى ماند!

اهداف واقعی پوتین از حمله به اوکرائین:

سوالی که رهبران غربی به سختی دنبال پاسخی برای آن بودند، این ا‌ست که اهداف ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه از جنگ اوکراین واقعاً چیست ؟این سوال اکنون توسط دولت روسیه پاسخ داده شده است: ١-از اوکرائین خواسته شده تا با اصلاح قانون اساسی خود شرایط بی‌طرفی خود را حفظ کند و متعهد شود که هرگز به هیچ بلوک نظامی نپیوندد -شاید از طریق ضمانت‌های بین‌المللی مشابه با معاهده دولتی اتریش در سال ١٩۵۵ و غیرنظامی شدنٍ آن ،که به گفته یک منبع روسی به این معنی است که باید تمام سیستم‌های “تهاجمی” خود را تسلیم یا نابود کند.که این  به عنوان بخشی از یک توافق آتش‌بس باشد!

٢-روسیه هم‌چنین گفته اوکراین باید الحاق کریمه به روسیه و استقلال جمهوری‌های جدایی‌طلب دونتسک و لوهانسک را «در داخل مرزهای قانون اساسی‌شان» به رسمیت بشناسد که به معنای از دست دادن کمی بیش ازشش درصد از خاک و بیش از شش و نیم درصد از مردم تحت کنترل اوکرائین قبل از تهاجم روسیه است. این خسرانی تاسف‌بار اما نه فاجعه‌آمیز برای اوکرائین خواهد بود.

٣-یکی از عمده ترین ادعاهای پوتین در حمله به خاک اوکرائین، احتمال پیوستن آن کشور به سازمان پیمان آتلانتیک شمالی« ناتو»است. اما این ادعا بهانه‌ای بیش نیست. او این دستاویز را بارها تکرار کرده و آن را در رساله‌ای که در ژوئیۀ ۲۰۲۱ در سایت اینترنتی کرملین منتشر کرده به تفصیل شرح داده است. به گفتۀ او، اوکراینی‌ها و روس‌ها ملت واحدی هستند و دور شدن آن‌ها از یکدیگر «سیاست راهبُردی آمریکا» و به طور کلی غرب است. غربی‌ها می‌خواهند «اوکرائین را رفته رفته وارد بازی استراتژیک خطرناکی» کنند و قصدشان این است که آن کشور را به حصاری میان روسیه و اروپا تبدیل کنند.

از طرفى وزارت خارجه روسیه نیاز این کشور به تصرف «کی یف » را قبل از اجرای آتش بس رد کرده است . واقعیت این است که ،پوتین ، ابتداء قصد داشت، رژیم دست نشانده روسیه را به اوکرائین تحمیل کند، و حتا قصد داشت ، مناطق دیگری را به خاک کشورش الحاق کند، یا شاید اگر زورش میرسید قصد داشت کل اوکرائین را یا به اشغال ارتش خود درآورد و اگر نشد نابود کند!

به گفتۀ «ژان سیلوِسْتر موُنگروُنیه» ، قلمروشناس برجستۀ فرانسوی، مسألۀ ناتو فریبی بیش نیست. پوتین می‌خواهد خاک اوکرائین را به تصرف خود درآورد و کنترل سیاسی، استراتژیک و نظامی آن را در دست بگیرد.

دلایل واهى دیگر پوتین براى حمله به اوکرائین:

گروه‌هایی از چپ افراطی تا راست افراطی در گوشه و کنار جهان از این حقایقِ تاریخی سخنی نمی‌گویند و آنچه را از میان ادعاهایِ پوتین ورد زبان خود  کرده‌اند، این است که گویا آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها گفته‌اند اوکرائین می‌تواند به ناتو بپیوندد و به همین سبب مسئولیت حمله به خاک اوکراین را متوجه آمریکا و ناتو می‌کنند.

این ادعا که گسترش ناتو محرک روسیه در حمله به اوکرائین بوده، دروغی بیش نیست. درست است که برطبق اصول ناتو درهای آن سازمان به روی هر کشور اروپایی که بخواهد به آن بپیوندد، باز است. اما ناتو مدت‌هاست سیاست «درهای باز» را  به کناری گذاشته است. وانگهی، کشورهای عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی دربارۀ عضویت اوکرائین در ناتو هیچگاه هم ‌رأی نبوده‌‌اند و نیستند و پوتین آن را خوب می‌داند.

در سال ۲۰۰۸ هم، هنگامی که سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) طرح پیوستن اوکرائین و گرجستان را رد کرد و بررسی آن را به زمان نامعلومی موکول کرد، پوتین خشمگین شد زیرا اصطلاح «موکول کردن به زمانی نامعلوم» را «وعدۀ پیوستن» تعبیر کرد. 

پوتین فکر نمى کرد مبارزات مردم اوکرائین و پیوستگى غرب و کمک به اوکرائین چنین وضعیتى را برایش، پیش آورند .از طرفى به نظر می رسد این شروطِ صلح کم‌تر گسترده روسیه، ادعاى پوتین برای تجدید امپراتوری شوروی سابق را باید نادیده بگیرد. تأثیر چنین توافقی بسیار شبیه به معاهده صلح مسکو در سال ١٩۴٠ خواهد بود که به جنگ زمستانی بین فنلاند و اتحاد جماهیر شوروی پایان داد و استقلال طولانی مدت فنلاند را تضمین کرد. این امر اساساً اوکرائین را به یک «دولت حائل» بی‌طرف در برابر ایالات متحده و ناتو تبدیل می‌کند.

در چنین موقعیتى ، طرفداران پوتین معتقدند که فروپاشی شوروى اشتباه بوده است شاید هم تحلیل ها و نوشته هاى این گونه افراد بوده است که پوتین را خیالاتى کرده است که به اوکرائین حمله کند.الکساندر زینِویف، نویسنده و فیلسوف روس (۱۹۲۲ -۲۰۰۶م) فروپاشی شوروی را بزرگترین فاجعۀ ژئوپلیتیک قرن می‌دانست. پوتین از پیروان سرسخت این دیدگاه است. پارادایم تاریخنگاری خاصی با همین دیدگاه در روسیه پدید آمده که معتقد است اتحاد جماهیر شوروی، برخلاف آنچه می‌گویند، می‌توانست به حیات خود ادامه دهد و فروپاشیِ آن کار قدرت‌های غربی و در رأس آن‌ها آمریکا بود! 

با چنین تفسیراتى اگر پوتین به رویاهایش در اوکرائین دست میافت ، قدم بعدى او حمله به کدام کشور خواهد بود؟ به گفتۀ موُنگروُنیه، اگر پوتین اوکراین را تصرف کند، گام بعدی او تسخیر لیتوانی و اِستونی و لِتونی خواهد بود. بی‌شک، لهستان و موُلداوی و رومانی نیز که سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، آن‌ها را «یتیمان پیمان ورشو» توصیف کرده است، شاید در برنامۀ استراتژی تسخیر پوتین قرارگیرند.

عملکرد پوتین در قبال ایران!

با مشخص شدن فشارهای تحریم هاى غرب بر روسیه، ایران را سپر بلاى وارده برسرش قرار داده است. سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه گفته که کشورش از آمریکا تضمین می‌خواهد که تحریم‌ها علیه مسکو بر توانایی این کشور برای همکاری با ایران پس از بازگرداندن توافق هسته‌ای ٢٠١۵ تأثیری نخواهد گذاشت. لاوروف گفت: «ما ضمانت نامه کتبی خواسته ایم… که روند کنونی آغاز شده توسط ایالات متحده به هیچ وجه به حق ما برای همکاری آزاد و کامل تجاری، اقتصادی و سرمایه گذاری و همکاری نظامی-فنی با دولت ایران لطمه نمی زند».

با  این اوصاف به نظر می‌رسد، در نهایت جنگ در اروپا تلاش‌هایى برای دستیابی به یک توافق نزدیک برای احیای برجام، بطور جدی‌تر صورت گیرد تا با این سیاست مسئله تامین انرژی را از طریق کشورهاى دیگرى مانند ایران و یا قطر وعراق و ترکیه  حل کنند. بخاطر همین است که روسیه میخواهد ایران را گروگان گرفته تا غربى ها با إیران به توافق مطلوبى دست پیدانکنند. روسیه با اسب لنگ و با سمجاجت، بر خواسته هاى خود ادامه میدهد.

اکنون جامعه جهانى نیازمند صلح پایدار است ، و این فقط با احساس مسئولیت انسانى تبلور مى یابد و با سیاست هاى منافع جویانه سنخیتى ندارد. این که آمریکا و اروپا نظارگر تجاوزات روسیه باشند و رئیس جمهور اکروائین زلنسکى را همچون اشرف غنى تشویق به فرار میکنند کمال بى شرمى است و از سوى هر صلح طلبى محکوم است .اکنون اکروائین نیازمند ادوات و تسلیحات نظامى است و نه خودرو براى فرار از اکروائین ! در گام نخست کشورهاى اروپا هم بخاطر روابط اقتصادى ، خصوصن انرژى مورد نیازشان با تردید قدم بر میداشتن بعد از گذشت ، چهار روز آلمان و به دنبال آن سایر کشورهاى اروپایى، هیچ اقدامى جز تحریمها نکرده و دست به اقداماتی نزدند که باز قابل تقدیر باشد. با شروع بمبارانهاى گسترده و جنایات پوتین در رابطه با غیر نظامیان در اوکرائین، اروپا و آمریکا ، تصمیم جدى ترى گرفتن و سیل کمکهاى نظامى خود را روانه اوکرائین کردند!

امروز ، حمله به اوکرائین آغاز یک فاجعه ى دیگرى است، که عواقب بسیار وحشتناکى را بدنبال خواهد داشت. جامعه جهانى پس از زخم عمیق از کرونا ، جدا خواهان صلح است ، اگر آتش جنگ ، خاموش نشود، شعله هاى آن دنیا را فرا خواهد گرفت .جهانیان ، هیچگونه مماشاتى را ، بخاطر مسائل سیاسى و اقتصادى با جنگ طلبان را هرگز نمى پذیرند. تمامى بشریت باید خواهان پایان دادن هرچه سریع تر جنگ به هر نحوى باشد .دنیاى زخم خورده از کرونا، تحمل فاجعه دیگرى بنام جنگ جهانى( سوم )را ندارد.

بخش سوم بزودی منتشر میشود