سلامت نیوز: جنگل؛ دیواری که گویا کوتاه‌تر از آن این روزها پیدا نمی‌شود. هر روز قانونی برای آن مصوب می‌کنند. یک روز می‌گویند باید دام‌ها را از آن خارج کنند و روز دیگر قانون تنفس جنگل را مصوب می‌کنند. قانون تنفسی که وجود برخی تبصره‌ها در آن، موجب نگرانی کارشناسان شده بود.

به گزارش سلامت نیوز،روزنامه قانون در ادامه نوشت: با گذشت یک سال و نیم از زمان اجرای قانون تنفس جنگل، به‌نظر می‌رسد این نگرانی‌ها بی‌مورد نبوده و کابوس کارشناسان به واقعیت پیوسته است. هم‌اکنون وزیر جهاد کشاورزی تحت فشار نمایندگان مجلس؛ با نامه‌ای به قانون «تنفس» جنگل تیر خلاصی وارد کرد و با چراغ سبز وزیر قرار است دوباره مافیای قاچاق چوب به‌جان جنگل‌ها بیفتند.

ماجرای قانون تنفس جنگل

ماجرای قانون تنفس جنگل و تبصره‌های جنجالی آن از سال ۹۲ آغاز می‌شود. آن سال موضوع توقف بهره‌برداری و تنفس جنگل‌های کشور مطرح شد. پس از آن این طرح ازسوی سازمان محیط زیست به عنوان طرحی برای نجات جنگل‌های کشور در دستور کار قرار گرفت. طرح تنفس ۱۰ ساله جنگل، سال‌ها موجب مناقشه و بحث‌های بسیاری شده بود اما سرانجام ماده ۴۸ قانون برنامه ششم توسعه در زمستان سال ۹۵ در مجلس به تصویب رسید. براساس این قانون، هرگونه بهره‌برداری چوب از جنگل‌های شمال از ابتدای سال چهارم اجرای قانون برنامه ششم، ممنوع است. قانون تنفس جنگل طبق ماده ۴۸ قانون برنامه ششم توسعه باید حداکثر ظرف مدت سه سال اجرا شود که بر اساس آن بهره‌برداری و قطع درختان شکسته، خشک شده، افتاده و ریشه کن شده؛ مجاز شمرده شده است. باوجود ابراز خرسندی بسیاری از کارشناسان و فعالان محیط زیست از تصویب این طرح اما در همان روزهای نخست تصویب، کارشناسان ایرادات جدی را به قانون تنفس جنگل وارد می‌دانستند و درخصوص برخی تبصره‌ها هشدار داده بودند. یکی از این تبصره‌ها؛ تبصره یک این ماده است که برداشت و قطع درختان پیر، خشک سرپا، افتاده و… با مجوز سازمان جنگل ها و مراتع مجاز بوده و در تبصره دو نیز تاکید می‌کند قطع درختان جنگلی برای اجرای طرح های عمرانی مصوب و حتی قطع جنگل های دست کاشت با مجوز سازمان جنگل‌ها، بلامانع است.

طبق قانون، بهره‌برداری از جنگل توسط شرکت‌های مشخص و به‌صورت قانونی انجام می‌شود اما براساس آمار در برخی موارد شاهد قانون‌شکنی توسط شرکت‌های قانونی بوده‌ایم. شواهد حاکی از آن است که در بسیاری موارد شرکت‌های بهره‌بردار در حجم انبوهی اقدام به پیکرتراشی جنگل کرده‌اند. براساس لیست سازمان جنگل‌ها، درخت‌هایی که خشک یا آفت زده هستند مشخص و مهر می‌شوند. این لیست در اختیار شرکت‌های بهره‌بردار برای انجام کار قرار می‌گیرد. آن‌ها مجاز به قطع درختان طبق لیست سازمان جنگل‌ها هستند. تمام درختانی که در طرح بهره‌برداری قرار دارند زیر مجموعه سازمان منابع طبیعی محسوب می‌شوند اما به‌طور معمول شرکت‌های بهره‌بردار به لیست سازمان جنگل‌ها اکتفا نکرده و درختان خارج از لیست را نیز قطع می‌کنند. شرکت‌ها در توجیه این کار غیرقانونی، خشک یا آفت زده بودن آن‌ها را دلیل قطع عنوان می‌کنند. به‌عنوان نمونه؛ آن‌ها کوچک‌ترین شکاف روی درخت را به‌عنوان آفت یا خشکی اعلام می‌کنند؛ نکته قابل توجه اینجاست که روی بیشتر درخت‌های جنگل شکاف وجود دارد. حال با این بهانه واهی باید تمامی درختان جنگل را قطع کنیم.

موافقت وزیر با جنگل‌کشی

شنیده‌ها حاکی از آن است که وزیر جهادکشاورزی، با برداشت درختان شکسته-افتاده در کف جنگل توسط بهره‌برداران موافقت کرد. این موافقت در پاسخ به درخواست علی محمد شاعری، نماینده بهشهر، نکا وگلوگاه اتفاق افتاد. شاعری که پیشترها در صف طرفداران جنگل های هیرکانی بود و شعار حفاظت از آن ها را می داد پس از تصویب طرح توقف بهره برداری چوب از جنگل های شمال ایران، ناگهان با چرخشی عجیب، از در مخالفت با آن درآمد و از همان روزهای بعد از ابلاغ قانون تنفس از سوی وزیر، تلاش کرد تا به گونه ای آن‌را لغو کند که بالاخره این امر در هفتمین روز از ماه مهر رخ داد و وزیر جهاد کشاورزی در یک تصمیم ناگهانی و بدون مشورت با کارشناسان بدنه سازمان متولی جنگل، امضای این برداشت را صادر کرد.این در حالی است که کارشناسان و دانشگاهیان جنگل بر این باورند که دستور جدید وزیر در موافقت با برداشت درختان شکسته-افتاده، راهی است برای ورود آسان به عرصه های جنگلی و دستبرد راحت تر و بی دردسر به جنگل های هیرکانی که قرار است به زودی ثبت جهانی شود.

صدور مجوز دستبرد به جنگل

به گزارش اسکان، هادی کیادلیری، دکترای جنگل و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم وتحقیقات در‌باره نامه وزیر جهادکشاورزی گفت:« این کار فقط برای دستبرد و دستکاری جنگل هاست؛ به گونه ای که به بهانه جمع آوری شکسته- افتاده ها وارد جنگل شده و بعد به تمام درختان سرپا نیز دسترسی آسان خواهند داشت. مقدار شکسته- افتاده یکصدم درصد هم نمی شود.کل بهره‌برداری ما از جنگل های شمال کشور ۱۰ درصد نیاز به چوب کارخانه ها را تامین می کرد. حال قرار است این شکسته افتاده ها چند درصد را تامین کند که اینقدر مهم است برای نفوذ و این آقایان این همه برای گرفتن مجوز برداشت از آن، تقلا و لابی کرده اند؟ ».

این دکترای جنگل درباره عواقب موافقت وزیر با برداشت از درختان شکسته-افتاده گفت:« وزیر گفته هرگونه برداشت از چوب جنگلی ممنوع است. دخالت وزیر در این راه از اساس نادرست است و عواقب ناگواری برای جنگل های هیرکانی دارد. یکی از عواقب این دستور وزیر جهادکشاورزی، کت زدن درختان(زخمی کردن پوست درخت) است؛ با این هدف که بیفتد و بعد به نام درختان شکسته- افتاده از آن‌ها بهره برداری کنند. این کار اشتباه محض و فاجعه بار است».

بهانه‌های واهی

کیادلیری درباره درخواست نماینده بهشهر از وزیر گفت:« به این نماینده مجلس نیز ایراد وارد است و کارشان اشتباه محض است. اینکه گفته اند «درختان شکسته-افتاده در کف جنگل باعث آتش سوزی می شود» حرف بی ربطی است. بسیاری از آتش سوزی های جنگلی ما در بهار است. آیا اینها خشک بوده اند؟ به نظر من این حرف ها و سخنان، فقط برای توجیهات برای دست اندازی و تجاوز است و جز این نیست.کل بهره برداری ما از جنگل های شمال کشور ۱۰ درصد نیاز به چوب کارخانه ها را تامین می کرد. حال قرار است این شکسته- افتاده ها چند درصد را تامین کند که اینقدر مهم است برای نفوذ و این آقایان این‌همه برای گرفتن مجوز برداشت از آن، تقلا و لابی کرده اند؟این کار فقط برای دستبرد و دستکاری جنگل هاست؛ به گونه ای که به بهانه جمع آوری شکسته- افتاده ها وارد جنگل شده و بعد به تمام درختان سرپا نیز دسترسی آسان خواهند داشت. مقدار شکسته- افتاده یکصدم درصد هم نمی شود. چرا اصرار وجود دارد که اگر این شکسته –افتاده ها را برداشت نکنیم کارخانه ورشکست می شود؟ اساسا این ها بی معناست».

کیادلیری همچنین با اشاره به اینکه این دستور به لحاظ فنی کاملا نادرست است، گفت:« ما درختان شکسته-افتاده را که به «خشکه دار» معروف هستند جزیی از اکوسیستم می دانیم که با عنوان «جوامع خرد» یا «جوامع کوچک» مطرح است. این ها خود یک زیستگاه درست می کنند. وقتی می خواهیم سلامتی اکوسیستم ها را توضیح بدهیم تعریف سلامتی و شاخص های آن در سطوح مختلف، متفاوت است. یک زمانی شما راجع به یک تک‌درخت می خواهید توضیح بدهید می گویید شاخه اش شکسته، برگش پوسیده و مریض است اما یک زمانی می‌خواهی درباره جنگل سلامتی را تعیین کنی. آن‌وقت دیگر بر اساس پارامترهای تک موردی نمی گویی این خشک است و باعث بیماری است؛ بلکه این تک مورد می تواند حتی باعث سلامتی توده باشد به عنوان جوامع سینوسی».

این دکترای جنگل در پاسخ به این پرسش درباره دلایل نادرستی بیرون بردن درختان شکسته-افتاده از جنگل گفت:« سلامتی در سطح جنگل یا توده بر اساس کارکرد آن تک مورد (فرد) تعیین می شود نه بر اساس پارامترهای شخصی اش. یعنی فرض کنید کارکرد یک درخت افتاده این است که یک اکوسیستم کوچک درست می کند که انواع حشرات، جوندگان، خزندگان مفید در آن زندگی می کنند. یعنی وظیفه و کارکرد آن در توده این است که خود ضامن سلامتی اکوسیستم جنگل است.پس ما دیگر نمی توانیم چشمان مان را ببندیم و بگوییم چون این درخت خشک است؛ پس بیماری است و بی فایده است برای جنگل. این نگاهی کاملا غیراکولوژیکی و کاملا اقتصادی است. الان پرسپکتیوهای اکولوژیکی این ها را کاملا رد می کند».

کیادلیری در ادامه با اشاره به اینکه برخی مطرح می کنند و می گویند که درختان شکسته-افتاده تعداد استاندارد در توده نیاز است، شرح داد:« این درست است و اگر خیلی زیاد باشد باید خارج شود. اما اساسا باید دید چرا تعداد درختان شکسته-افتاده خیلی زیاد شده؟ چرا ریخته؟ کجا ریخته؟ آیا ما الان چنین شرایطی داریم؟ آیا تعیین کرده اند که چه تعداد باید باشد و الان چقدر است؟»

ضمانتی برای جنگل‌تراشی نیست

این دکترای جنگل از نماینده بهشهر پرسید:« آیا تضمین می کنید که منِ نوعی نروم درختان را «کت» نزنم(کندن بخشی از پوست درخت) و بعد که خشک شد از آن بهره برداری نکنم؟ ما این ها را دیده ایم که می گوییم. کت می زنند؛ خشک می شود و بعد می برند. این ها راهی است برای دستبرد به جنگل. برای اینکه قانون را زیر پا بگذارند و دوربزنند این موارد و درخواست ها را مطرح می کنند.مساله دیگر این است که شما از کجا پیش بینی می کنید که در کجا درخت افتاد که طرح داشته باشید؛ دستگاه ببرید؛ بهره ‌رداری کنید؟ این‌که به شما نمی گوید کجا می افتد؟ چطور می‌خواهید بر اساس افتادن درخت ها برای کارخانه‌هایت برنامه ریزی کنی که جلوی ضرر وزیانش را بگیری؟ فرض کنید سال بعد هیچ درختی نیفتاد! کارخانه ات باید ورشکست شود؟ برنامه دیگری نباید داشته باشد؟» این دکترای جنگل با اشاره به اینکه سرمایه گذاری روی درخت های شکسته –افتاده هیچ گونه توجیه اقتصادی ندارد ،گفت:« راجع به بحث تنفس هم باید این نکته را بگویم که این طرح قرار بود فقط در طرح هایی که بهره برداری چوب بود را قطع کند؛ این دوستان طرح تنفس را بزرگ کردند که دام را حل کند؛ زباله را حل کند و… این سوء استفاده از این بحث است و آن بودجه ای هم که می‌خواستند به طرح تنفس بدهند فقط برای عدم بهره برداری چوب بود، تمام جنگل‌کاری ها و احیا باید انجام‌شود. ولی مافیای چوب و بعضی بهره بردارها این‌ها را در بوق وکرنا می کنند که آی ببینید کارخانه تعطیل می شود؛ اشتغال از بین می رود و … در حالی که این ها بحث فنی جنگل شناسی اکولوژیک نیست».

جنگل زیر تیغ مافیای قاچاق چوب

در میان صدها عامل تخریب جنگل؛ مافیایی قاچاق چوب عاملی است که کمتر مسئولی تمایل به سخن گفتن درباره آن داشته باشد. مافیایی که دیگر پنهانی درختان جنگل را قطع نمی‌کنند بلکه آشکار و جلوی چشم مسئولان هزاران درخت را قطع می‌کنند و آب از آب تکان نمی‌خورد. موضوع مافیای قاچاق چوب جنگل در دوره‌ای به مجلس شورای اسلامی رسید و طرح تحقیق و تفحص از سازمان منابع طبیعی نیز مصوب شد. تحقیق و تفحصی که باوجود گذشت چندین سال تاکنون گزارش آن در مجلس قرائت نشده است. گزارشی که در صورت قرائت آن دلایل تصرف هزاران هکتار از منابع ملی و عمومی و غیردولتی توسط مافیا در آن روشن می‌شود. طبق گزارش‌های یکی از نمایند‌‌‌‌‌‌‌‌گان مجلس د‌‌‌‌‌‌‌‌ر کمیسیون اصل ۹۰ که منتشر شد‌‌‌‌‌‌‌‌ه است، د‌‌‌‌‌‌‌‌ر طول ۲۵ سال گذشته حدود چهار میلیون هکتار از راضی منابع طبیعی تغییرکاربری پید‌‌‌‌‌‌‌‌ا کرد‌‌‌‌‌‌‌‌ه؛ این د‌‌‌‌‌‌‌‌رحالی است که سازمان منابع طبیعی کشور د‌‌‌‌‌‌‌‌ر طول عمر ۱۲۵ سال خود‌‌‌‌‌‌‌‌ تنها دو میلیون هکتار جنگل‌کاری انجام داده است. این آمار نشان‌دهنده این مساله است که سازمان منابع طبیعی بیش از د‌‌‌‌‌‌‌‌و برابر درخت‌های که کاشته، جنگل‌زد‌‌‌‌‌‌‌‌ایی کرد‌‌‌‌‌‌‌‌ه است. نکته قابل توجه اینجاست که تمامی این تغییرکاربری‌ها با مجوزهای قانونی و رسمی صورت گرفته است».سوءمدیریت به‌جان جنگل‌های کشور افتاده است و هر روز درختان بیشتری در این بی‌تدبیری از جنگل‌های ایران محو می‌شوند. براساس آمار سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، در ۱۰ سال گذشته وسعت جنگل‌ها با کاهش ۱۴ هزار هکتاری مواجه شده است. همچنین طبق آمار مدیرکل دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان محیط زیست، در هر ثانیه ۳۵۰ متر مربع جنگل و مرتع کشور نابود می‌شود. نابودی ۱۸ میلیون اصله بلوط در غرب کشور گواه روشنی بر مساله است. جنگل‌هایی که با نابودی آن‌ها،ایران را هر لحظه به بیابان شدن نزدیک‌تر می‌کنند. خسارت سالانه بیابانی شدن کشور بیش از یک هزار میلیارد تومان برآورد شده است.